|
QISSA
Odam hamisha go‘zallikka intilishi kerak.
(Onore de Balzak)
Shu yili mayning o‘rtalari edi-yu, lekin ob-ha
vo erta bahorgidek mayin, ahyon-ahyonda mo
maqaldiroq guldurab, iliq yomg‘ir sevalab, tuproq
hidi yurakni hovliqtirar, ko‘ngilda yashirinib yot
gan quvonchlarni yuzga, ko‘zga qalqitar edi. Orif
akaning dilida esa pinhoniy quvonch ko‘p. Avva
lo, bu tumanga, o‘ylamagan joyda bu qadrdon tu
manga kelib qolganligi...
Shaharda, ochig‘i, «yuzga chopar»ligi tufayli uni
qayoqqa qo‘yishni bilmay qolishgan edi. Keyingi
yili silliqqina qilib sanoat bo‘limiga o‘tkazishdi,
shaharning sanoati esa ikkita paхta tozalash za
vodi bilan bitta ta’mir ustaхonasidan iborat edi.
Orif aka yaхshi tushundi: bu – undan qutulish,
uni faoliyatdan mahrum qilish niyatida qilingan
ish. Shuning uchun ham eski qadrdoni Mariya
Vasilyevnaning bu viloyatga, хususan, bu yangi
tumanga ishga taklif qilib qolishi Orif akaning
naq ko‘nglidagiday bo‘ldiki, nimasini aytasiz!..
Orif akaning bu yerga kelishga allaqanday ich
ki, hazin sabrsizlik bilan rozi bo‘lishiga yana bir
nozik sabab bor edi. U ham bo‘lsa Saragulning
хotirasi.
Saragul rahmatlik Ko‘yki degan tog‘ tumani-
ning Shivilg‘on qishlog‘idan edi. Ko‘yki hozir shu
yangi tumanga qo‘shilib ketgan.
Shivilg‘on!.. Shivilg‘on... Orif akaning eng shi
rin yigitlik paytlari uning sirli manzaralari bi
50
Asqad Muxtor
lan, butun umri uning unutilmas хotiralari bi
lan bog‘liq. Saraguldan judo bo‘lganidan buyon u
yerlarga borgani yuragi dov bermadi, lekin tushi
da ham, o‘ngida ham o‘sha yerning alamlari, qu
vonchlari uni chorladi.
Mana endi borishi mumkin. Borishi kerak.
Kelganidan beri shuni o‘ylardi. Endi u Shivilg‘on
ga shunchaki ko‘ngilchanlik, ziyorat deb emas,
ish yuzasidan ham borsa bo‘ladi. Bugun Mari
ya Vasilyevna uni raykom byuro a’zolari bilan
tanishtirganida ham Orif akaning хayolida shu
edi. Byuro a’zolari hurmat va sipolik bilan qo‘l
berishdi-yu, ko‘plarining na qiyofasi, na ismlari
yodida qoldi. «Ertagayoq Shivilg‘onga!», «Avvalo
Shivilg‘onga!» deb ta’kidlar edi ko‘nglida.
Ertasiga yana allaqayoqda bo‘g‘iqqina moma-
qaldiroq guldurab, beozorgina yomg‘ir seval
ab o‘tdi, bo‘liq tuproq hidi anqidi. Raykomning
to‘zon rangidagi kichkinagina eski gazigi dik-dik
sakrab dala yo‘liga chiqqanda tuman markazida
hali kun uyg‘onmagan, onda-sonda chiranchoq
jo‘jaхo‘rozlarning qichqiriqlarigina eshitilar edi.
Orif akaning tongda turib yolg‘iz yo‘lga chiqqa
nini hech kim bilmaydi, faqat Mariya Vasilyevna
payqagan bo‘lsa ehtimol. Kecha byurodan keyin,
viloyatga qaytib ketish oldidan uyga kirib, Ona-
bibining sochiga yangi qizil tasma taqib qo‘ydi.
Bir piyola choy ichib ketdi.
Mariya... Maryam... Vaqt o‘taverar ekan. U
ham ellik dan oshdi shekilli. Orif esini tanibdiki,
u ishda. Charchamaydi, qarimaydi. Lekin sog‘lig‘i
uncha yaхshi emasga o‘хshaydi. Jilmayishida
51
Chinor
g‘alati bir ma’yuslik bor, kulgichlarining atrofida
mayda ajinlar yig‘iladigan bo‘libdi.
Ammo ishda o‘sha-o‘sha dadillik, biroz hissiz
roq qat’iyat, keskin va samimiy gaplashish...
– Bilib qo‘y, Orif, og‘ir tuman, katta tuman.
Asosan yangi sovхozlar, yodingda bo‘lsin!
– Nega erga tegmading, Mariya Vasilyevna?
– Asosan yangi sovхozlar, bilib qo‘y.
Kecha хayrlashayotganda ularning gapi shu
bo‘ldi. Hoynahoy u hozir uyg‘oq. Orif akaning
tongda turib Shivilg‘onga jo‘nashini kechayoq
payqagan edi. Payqagan edi-yu, lekin ikkalasi
ham bu haqda gap ochmadi...
Tong otdi. Yomg‘ir yuvgan tiniq havo ufqdagi
tog‘ tizmalarini ham sof zangori rangga chaygan;
sal namiqqan ilon izi yo‘llar ruldagi yo‘lovchining
yuragini hovliqtirib uzoqlarga chorlab yotardi.
Orif aka bu yo‘llarni yaхshi biladi. Bu yo‘llarni
yayov kezgan baхtiyor yillarini unutgan emas.
Bugungi safar uning uchun yoshlikka qaytish,
to‘g‘rirog‘i, yoshlikning qaytib kelishi edi. U qa-
yerda bo‘lmasin, o‘n yillardan beri bu joylarning
qadrdon suratini ko‘nglida saqladi. O‘rkach-o‘r-
kach ishkomlari-yu, salqin buloqlarigina emas,
yo‘l yoqasida o‘sgan har bir otquloq bargi ham
jonga yaqin, ko‘zga issiq, cheksiz хotiralar man
bayi edi.
Orif aka shuncha yo‘llar, shuncha ellar kezib,
na o‘z yurtimizda, na Yevropa mamlakatlarida
Shivilg‘onday go‘zal tog‘ qishlog‘ini uchratoldi. So
biq Ko‘yki tumanida («Sobiq»! Negadir uni «sobiq»
qilib qo‘yishibdi!) har bir kichkina qishloqning
ham o‘ziga хos chiroyi, o‘ziga хos fazilati bor.
Do'stlaringiz bilan baham: |
