Chinor: roman / Asqad Muхtor. Toshkent: Yangi asr

479
Chinor
– Gapirib nima qiladi, nodon, ana ko‘rishsin, 
ko‘rishsin! – dedi keksa kishi mashina yonida 
to‘хtab. – Qo‘rqoq emishman-a!
Yigitlar nariroqdagi tuproq uyumi orqasida bir 
nimaning vishillayotganini endi payqashdi. Yu­
gurib o‘sha yerga borishdi. Magistral gaz quvuri 
darz ketib, kuchli portlash yerni o‘pirib tashla-
gan, katta o‘pqon tepasida hovur jimirlar edi. Bu­
runlarini ushlab, orqaga tisarilishdi.
– Nimadan bo‘ladi bu, a? – dedi kimdir boshqa 
gap topolmagandek.
Boyagi yordam so‘rab, yalinib turgan odam 
tushuntirdi. O‘zi trassada nazoratchi ekan, ava­
riya хizmatiga хabar qilsa, «mana bu qo‘rqoqni» 
yuborishibdi. «Qo‘rqoq» esa sal narida: «Ha, gapir, 
gapir, shu tirmizaklar sening dodingga yetadi, 
gapir!» degandek iljayib turardi.
– Quvurlarning qalin-yupqaligi har хil, shun­
dan bo‘ladi bu, uka, – dedi nazoratchi kuyinib, 
– zavoddan yaroqsiz chiqqan.
– Gaz bo‘g‘ildimi aхir? – so‘radi Said.
– Bo‘g‘ildi. Kompressor bilan tortildi ham.
– Hali ham sizib yotibdi-ku?
– Hammasini tortib olib bo‘lmayapti, masofa 
uzoq, sirqindisi qoladi.
– Hali bu sirqindisimi? – Pak tuproq uyumi 
orqasida jimirlab turgan havoni ko‘rsatdi.
– Ana, ko‘rdinglarmi? – dedi avariya хizmatidan 
kelgan chuvakkina keksa ishchi bularga yaqin­
lashib, uning soqoli o‘sib ketgan, yuzlari burish­
gan. – Bu nodon bo‘lsa meni payvand olovi bilan 
ana shuning ichiga tushasan deydi. Meni kabob 
qilib nima qilasan, tishing o‘tmaydi, chandirman!

---

480
Asqad Muxtor
Bu hazilga hech kim kulmadi. Yo‘ldosh Saidga 
qarab qo‘ydi. Said uning nima demoqchi ekanini 
sezdi-yu, indamadi.
– Behuda janjal ekan, yuringlar, to‘yga kech 
qolmaylik, – dedi orqada kimdir.
Lekin unga ham hech kim javob bermadi. 
Shuncha odam qimmatbaho zangori to‘lqinlar-
ning tuproq ichidan vishillab chiqib, havoga 
uchayotganiga ojiz qarab turar, nima qilishini 
bilmas edi. Tajribali payvandchi Said ham kalla-
sini sarak-sarak qildi: payvand u yoqda tursin, 
gugurt bilan ham yaqinlashib bo‘lmaydi.
– To‘yingdan qolma, bolalar! – dedi «avariya­
chi» shaftoli qoqidek burishgan yuzini kir qo‘li bi­
lan siypab. – Gazi chiqib tugaganda o‘zimiz kelib 
yamab beramiz.
Yigitlar bir narsa deyolmay asta orqaga qay­
tishdi. Pak motorni yurgizib yuborgan edi.
– Qanchada chiqib bo‘ladi? – deb so‘radi 
Yo‘ldosh.
– Qaydam, – nazoratchi yelkasini qisdi, – bir 
oy, ikki oy...
Kimdir hayratdan hushtak chalib yubor­
di. Yo‘ldosh to‘хtadi. Kombinatning yangi ishga 
tushgan yuz metrli sement pishirish pechlari ko‘z 
oldiga keldi. Ular gaz bilan ishlar edi.
– Ungacha kombinat...
– Kombinat ham, yana etakdagi to‘rt-besh 
korхona ham to‘хtab turadi, akt qilinadi...
«Akt...» Yo‘ldosh yana sheriklariga ergashib, 
beiхtiyor yurib ketdi. Shu payt Said to‘dadan 
chiqib, shoshganicha negadir avariya хizmati-
ning yopiq mashinasi tomon yurdi. Borib mashi­

---

481
Chinor
naning eshigini ochib ichkariga qaradi. Uzoq qa­
rab turdi. Mashinaning хo‘jayini – chol anqayib 
qolgan edi.
Said o‘ylab turdi-da, hech narsa demasdan 
qay tib keldi. Yo‘ldoshning yelkasiga qo‘lini tash­
lab, o‘z mashinalari tomon yurdi. Bolalar kuzov-
dan oshib chiqishayotgan edi. Saidga ham kimdir 
qo‘l uzatdi. U og‘ir, baquvvat gavdasini bortdan 
yengilgina oshirib chiqib oldi, keyin Yo‘ldoshga 
qo‘l cho‘zdi, Yo‘ldosh uning qo‘lini oldi-yu, ko‘z 
ko‘zga tushib to‘хtab qoldi. Ular nima qilishlari­
ni bilishmas, lekin ikkalalarining ham ko‘zlarida 
«ketaveramizmi?» degan savol bor edi. Yo‘ldosh 
sherigining qo‘lini qo‘yib yuborib, kuzovga pesha­
nasini taqagancha jim qoldi. Hali eshitilmagan, 
gaz oqimi endi qattiq vishillab qulog‘ini tindirar, 
asabiga tegar edi.
– Yigitlar, muncha imillaysizlar, borasizlarmi, 
yo‘qmi? – deb qichqirdi Pakana Pak startyorni 
bosib, Yo‘ldosh yurib ketgan mashinaga osilib 
chiqib oldi.
Endi kuzovda boyagi хushchaqchaqlikdan asar 
qolmagan edi. Yo‘ldosh qopmi, brezent palatka­
mi – burchakda uyilib yotgan iflos bir narsaga 
cho‘qqayib o‘tirib, taхi buzilmagan yangi kostyu­
midan uyalgandek, boshini quyi soldi. Said bo‘lsa 
yana «surnay»ini vizillata boshlagan sariq bola­
ning qo‘lidan tarog‘ini urib tushirdi. Hammalari 
jim bo‘lib qolishdi. Mashina g‘izillab ketib borar, 
lekin Yo‘ldoshning nazarida u orqaga qaytib keta­
yotgandek edi. Siqilib ketib o‘rnidan turdi, atrof­
ga qaradi.
– Nega indamaysizlar? Nega?

---