Chet tilini o‘qitishda axborot kommunikatsion texnologiyalarning ahamiyati va o‘rni tillar kafedrasi – 2021

CHET TILINI O‘QITISHDA AXBOROT KOMMUNIKATSION 
TEXNOLOGIYALARNING AHAMIYATI VA O‘RNI
 
Tillar kafedrasi – 2021 
||230||
 
 
albatta asliyat asari muallifining maqsadi, badiiy uslubi, ijodiy-hayotiy qarashlarini, 
asar mazmuni, kontekstni to’g’ri anglashi uchun o’zida o’tkir tafakkur, fantaziya 
qilish qobiliyatini o’stirishini taqozo qiladi.
1
Talabalarda tarjima qilish ko’nikmasini rivojlantirish maqsadida dars 
jarayonida tarjima qilish mashqlari bosqichma-bosqich berilishi maqsadga muvofiq 
bo’ladi. Tarjimaga berilgan biron badiiy asar parchasi avvalo o’qituvchi tomonidan 
sharhlanib, asliyat muallifi haqida, shu asar tarixi(ma’lumot bor bo’lsa), asarda aks 
etgan muallifning maqsadi haqida talabalar bilan o’ zaro mulohaza, munozara 
qilinadi. Shundan keyin talabalar parchadan so’z va iboralarni lug’at yordamida 
tarjimasini yozib oladi. Ushbu mashqlarni dars qismlarida ko’rib chiqamiz. 
1-qism: Tarjima qilinadigan asarni ifodalovchi rasm beriladi. Talabalar shu 
rasmga fikr berishadi, fantaziyalarini ishga soladi. 
2-qism: Asardan parcha beriladi va avvalo uning sarlavhasi haqida fikr 
yuritiladi. 
3-qism: Parcha talabalarga ma’lum vaqt ichida o’qib chiqib, umumiy 
mazmunini tushunish topshirig’i beriladi. 
4-qism: Asliyatdagi muallif maqsadi aniqlashtirib olinadi,ya’ni yana 
muhokama, mulohazalar 
5-qism: Matndagi har bir so’z va iboraning tarjimasi va ularning muqobil 
variantlari lug’at yordami yozib olinadi 
Ushbu bosqichma bosqich tarjima amaliyoti ayniqsa she’ riy tarjima
mashqlarida juda muhimdir. Murakkab tushunchasi ayniqsa she’riy tarjima 
jarayonida yaqqol bilinadi. Chunki she’riy tarjima mazmun mohiyatini anglab olib, 
uni yana qayta ona tilida yaratish o’ta murakkab jarayonlardan hisoblanadi , 
vaholanki tarjima she’rlar ham shunchaki paydo bo’lmaydi balki yaratiladi.
O‘zbek tarjimashunos olimlari G‘aybulla Salomov va Najmiddin Komilovlar 
she’riy tarjimaga yuqori baho berib, shunday ta’rif berishadi: “Badiiy tarjimaning 
boshqa turlariga qaraganda she’riy tarjima badiiy tarjimaning oily navi – desa 
bo‘ladi”. Atoqli olimlarimiz she’riy tarjimaga bejiz bunday yuqori baho 
bermaganlar. Chunki she’riy tarjima jarayonida shoir- tarjimon, ijodkor tarjima 
mahsulini dunyoga keltiradi. Mana shunday mashaqqatlar bilan xalq mulkiga 
aylanadigan tarjima asarlar san’at darajasiga ko‘tariladi
2
. 
Ma’lum bir badiiy asar yoki she’riy matnini tarjima qilish jarayonida 
jumlalarni to’g’ri qo’llash juda muhimdir. Tarjima qiluvchi (tarjimon yoki talaba) 
1
Иброҳим Ғофуров. Таржимон мутахассислигига кириш. Тошкент 2008. 99-б 
2
Xolbekova B. She’riy tarjima mezoni.// Jahon adabiyoti. – T., 2009 11-son. – B. 159. 

---