Chet tilini o‘qitishda axborot kommunikatsion texnologiyalarning ahamiyati va o‘rni tillar kafedrasi – 2021

CHET TILINI O‘QITISHDA AXBOROT KOMMUNIKATSION 
TEXNOLOGIYALARNING AHAMIYATI VA O‘RNI
 
Tillar kafedrasi – 2021 
||231||
 
 
o’zining so’z boyligi, ilmiy saviyasi, dunyoqarashi va uslubiga ko’ra shu jumlalarni 
bir-biriga chiroyli badiiy talqin orqali bog’lay olish ko’nikmasini rivojlantirishi lozim 
bo’ladi.
Yuqorida keltirilgan tarjima mashqlarining so’ngi bosqichida tarjimaga 
shiradorlik, milliy kalorit berib bezak berishdir. Ushbu jarayonda talabalarga turli 
misollar, namunalar orqali tushuntirib berilishi, amaliy usullar orqali o’rgatilishi 
maqsadga muvofiq. Oddiy misol sifatida tarjimon M.Akbarov tomonidan o’girilgan 
nemis adibi Hermann Hessening “der Schmetterling”(kapalak) she’ri tarjimasini 
olamiz.
„O du! In Kinderzeiten, 
Da noch die Welt so morgenklar 
Und noch so nah der Himmel war, 
Da sah ich dich zum letztenmal 
Die schönen Flügel breiten. 
Ey, sen! Bolalik chog’larimda, 
Dunyo hali shunchalar mas’um. 
Endi osmon shu qadar yaqin 
So’ngi bor ko’rganim neni, 
Go’zal qanotlaring bezagan seni”
Tarjimon muallif maqsadini ochib berish uchun o’z talqinidan foydalanadi, 
ya’ni she’rni ta’sirchanligini oshirish maqsadida “morgenklar” so’zini 
mas’um
so’zi 
bilan, “Flügel breiten” jumlasini 
qanotlaring bezagan 
jumlasi bilan almashtirib 
beradi. Tarjimon asosan qofiyaga, badiiylikka ahamiyat qaratadi, oqibatda 
asliyatdagi ko’tarinkilik, yengil ruhiy holat o’zbekcha tarjimada 
mas’um
so’zini 
berish orqali tushkun ruhiyat ifodalangan. Tarjimon she’rda kontekst mazmunidan bir 
oz og’ishiga qaramay badiiylikni oshirish maqsadida shunday talqin qiladi. Ammo bu 
asar mazmuniga qo’pol ta’sir ko’rsatmagan.
3
Yuqoridagi jumlalarga muqobil variantlar berib ko’ramiz: 
morgenklar
-oydin, 
yorqin, musaffo, tongdek sof; 
Flügel breiten-
yoyib qanoting, ochib quloching, qoqib 
qanoting, parvoz qilarding, go’zal parvozing 
Bilamizki, she’rni bir tildan ikkinchi tilga o’zgarishsiz tarjima qilish mumkin 
emas. Chunki har bir xalqning she’riy uslubi, o’z an’analari bo’ladi va ularni tarjima 
qilish imkoniyati mavjud emas. Asl matndagi so’zlarni har bir tarjimon turlicha talqin 
qiladi va tarjima qiladi, ba’zan asl ma’nolar o’zgarib ketishi ham mumkin. 
3
Х. Рахимов М. Ҳамдамова. Лорелай. Олмонча – ўзбекча шеърий антология. 270 б Тошкент-2010 

---