Ц и Суо- л с ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Буюк 
Британияда 
миллий 
профессионал 
стандартлар 
(Кайопа1 Оссирайопа1 ЗйпёапЗз) ишчи кучи сифатини таъминлаш 
тизимининг элементларидан бири ҳисобланади. Мазкур тизимга, 
стандартлардан ташқари, қуйидаги компонентлар киради:
- Тармоқ малакавий кенгашлари (Тармоқ малакаларини 
ошириш бўйича кенгашлар) (8есЮг 8кШз СоипсИз) тизими. Улар 
иқтисодиётда зарур бўлган билимлар, уқув ва кўникмаларни 
белгилайдилар ва прогноз қиладилар;
- касб-ҳунар таълими ва касбий тайёрлаш дастурлари. Улар 14 
ёш ва ундан катта шахслар гуруҳларини қамраб олади ва турли 
таълим типларининг алоқасини таъминлайди;
- малакалар мажмуи. У олти даражадан иборат бўлиб, таълим 
ва касбий тайёрлашнинг мавжуд барча йўлларини бирлаштиради;
- автоном коллежлар ва хусусий ўкув юртлари. Улар касб- 
ҳунар таълими ва тайёрлаш дастурларини амалга оширади, 
дастурлар мазкур минтақа (ҳудуд) меҳнат соҳасининг талабларига 
мувофиқ келишини таъминлаш учун минтақавий ташкилотлар ва 
маҳаллий бизнес билан яқин ҳамкорлик қилади.
Мамлакатда профессионал стандартларни яратиш борасидаги 
фаолиятни тартибга солувчи ва мувофиқлаштирувчи асосий 
тузилма Миллий профессионал стандартлар бўйича кенгаш (ТЬе 
КаПопа1 оссирайопа1 з^апдагск Ьоагё) ҳисобланади. У 2003 йилда 
Лойиҳалар ва стандартлар бўйича гуруҳ ўрнвда ташкил этилган. 
Кенгашга Малакалар ва таълим дастурлари бўйича агентлик 
(ОСА), Шотландия малакавий агентлиги (8соШзЬ С>иа1Шса1юп5 
Аи
1
Ьог
11
у ( 5 0 А)), Уэльс малакалар, таълим дастурлари ва баҳолаш 
бўйича агентлиги (ОиаИйсайопз, Сигпси1иш ап<3 Аззеззтеп! 
Аи1Ьоп1у Гог 'Л'а1е8 (АССАС)), Шимолий Ирландия ўкув 
дастурлари, имтиҳонлар ва баҳолаш бўйича кенгаши (СоипсП й г
1Ье С итси1ит, Ехагшпайопз апд Аззеззтеп! (ССЕА) 1Ъг МоЛЬет 
1ге1апс1), Тармоқ малакаларини ривожлантириш бўйича агентлик 
(88ЭА)) вакиллари ва иш берувчиларнинг олти вакили аъзо. 
Кенгашни иш берувчиларнинг вакилларидан бири бошқаради. 
Профессионал стандартлар ишлаб чиқиш жараёнига раҳбарлик 
борасидаги кундалик ишни амалга ошириш учун Кенгаш
156

---

Мувофикдаштириш гуруҳини ташкил этади. Гуруҳ таркибига 
малака масалаларини тартибга солувчи тўртала миллий агентлик 
вакиллари киради.
Кенгашнинг бош вазифаси - мамлакатда амал қилувчи 
профессионал стандартлар юқори даражада бўлишини, улар 
жаҳон андозаларига мувофиқ келишини таъминлаш. Кенгаш 
стандартларни яратиш ва янгилашни танлов асосида молиялаш- 
тиришни амалга оширади, стандартлар ишлаб чиқиш лойиҳа- 
ларининг бажарилиш жараёнини кузатиб боради ва натижаларни 
тасдиқлайди. Стандартни бевосита тасдиқлаш (маъқуллаш)ни 
Миллий профессионал стандартлар бўйича кенгаш номидан иш 
кўрувчи Мувофикдаштириш гуруҳи (1Ж Со-огйхпа1ш§ СЗгоир 
(ЦКСО)) амалга оширади. Мувофиқлаштириш гуруҳига Тармоқ 
малакаларини ривожлантириш агентлиги раҳбарлик қилади. 2007 
йил 1 апрелдан барча миллий профессионал стандартлар Сифат 
мезонлари (N 08 ОиаНГу Сг
11
епа) ёрдамида баҳолаш таомилидан 
Зп-ади.
Миллий 
профессионал 
стандартларни 
бевосита 
ишлаб 
чиқишни тармоқ малакаларини ривожлантириш кенгашлари, 
бундай 
кенгашлар 
ҳали 
тузилмаган 
тармоқларда 
эса 
-
стандартларни ишлаб чиқиш (шакллантириш) бўйича ташкилот- 
лар 
(йапёагёз 
зеШп§ 
ЬосЦез) 
амалга 
оширади. 
Миллий 
профессионал 
стандартларни 
яратиш 
бўйича 
лойиҳаларга 
танловларда кенгашлар ва ташкилотларгина иштирок этишлари 
мумкин.
Ривожланган мамлакатлар тажрибаси сифатли профессионал 
стандартларни яратиш, улардан самарали фойдаланиш ва уларни 
қувватлаш (янгилаш, ривожлантириш) бир қатор муаммоларни 
ечишни талаб этишини кўрсатади. Чунончи:
- профессионал стандартларни шакллантириш (яратиш) ва 
улардан фойдаланиш ишига барча манфаатдор тарафларни жалб 
қилиш, уларнинг ўртасида ваколатларни оқилона тақсимлаш, 
бунда мазкур жараёнда иш берувчилар ипггирок этишига алоҳида 
эътиборни қаратиш;
профессионал 
стандартларни 
ишлаб 
чиқиш 
ва 
қувватлашнинг 
уларни 
ўз 
вақтида 
ва 
сифатли 
янгилаш 
имкониятини берувчи ташкилий механизмларини шакллантириш.
157

---

Мазкур 
муаммоларни ечиш 
йўлларидан бири тармоқ 
кенгашларини тузиш ҳисобланади. Мазкур тузилмалар доирасида 
иш берувчиларнинг вакиллари профессионал кадрларни тайёрлаш 
муаммолари хусусида иш берувчиларнинг нуқтаи назарлари ва 
эҳтиёжларини акс эттирувчи материалларни шакллантирадилар ва 
ҳукумат, 
бошқарув 
органлари 
ва 
касб-ҳунар 
таълими 
муассасаларига тақцим этадилар.