Ц и Суо- л с ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

\ 
\
аниқлаш ва таҳли.т
1 |
______ I .............
1 
таркиби 
■
[ 
қилгаи 
'
Тадқиқотлар учун 
ажратиладиган 
фондларнинг сифат 
таркиби
Я х и м а ш г а
қаратилган 
тавсияларни ишлаб 
чиқиш
..................
и
............ ,
! 
Маъмурий 
!
1 
- - - - - -
-
| 
Т алабалар 
1
! 
таркиби 
|
, 
масалалар 
] 1 
|
Тавсияларни 
амалга жорий этиш 
усуллари
Инновацшшарни 
амалга ясорий этиш 
устидан назорат
Расм 16. Таьлим сифатнни бошкариш
159

---

Таълимнинг сифати бошқариладиган жараён бўлиши лозим. 
Олий ўқув юрти уч субъект - таълим жараёни буюртмачилари: 
таълим олувчи шахс, малакали кадрларга муҳтож ишлаб чиқариш 
ва таълим жараёнининг кафолатчиси саналган давлатга таълим 
хизматларини кўрсатади.
9.3. 
Таълим сифатига қўйиладиган талаблар ва олий 
таълим тизимининг сифатига таъсир этувчи омиллар.
Бозор шароитида хўжалик юритишда таълимга қўйиладиган 
талаблар ўзгаради - бугунги кунда улар кўп жиҳатдан муайян 
мутахассисларга бўлган талабни шакллантирувчи иш берувчи 
томонидан белгиланади. Бу олий ўқув юрти битирувчиси катта 
ҳажмда касбий билим, укув ва кўникмаларга эга бўлиши 
лозимлигини англатади. Уларнинг мавжудлигини тегишли диплом 
тасдиқлайди.
Таълимнинг 
сифатини 
олий 
ўқув 
юрти 
битирувчиси 
малакасининг иш жойи талабларига мувофиқлиги сифатида 
тавсифлаш мумкин. Мазкур талаблар Давлат таълим стандартлари 
билан 
белгиланади. 
Мутахассислар 
тайёрлаш 
сифатини 
белгиловчи пировард кўрсаткичлар улар 
таълим мудцати 
мобайнида ўзлаштирган билимлар, уқув ва кўникмалардир.
Таълимнинг сифати асосан унинг УзР “Таълим тўғрисида”ги 
Қонунида таърифланган мақсади билан белгиланади: шахс ва 
жамиятнинг 
профессионал 
тайёрланган 
кадрларга 
бўлган 
эҳтиёжларини қондириш.
Қуйидагилар таълим сифатининг энг муҳим тавсифлари 
ҳисобланади:
1. Бипимлар ҳажми. У касбий фаолиятни амалга оширишга 
мувофиқ келиши лозим. Бунда билимлар миқдори олинган 
ахборот миқцори эмаслигини тушуниш керак.
2. Билимлар тузшииш - турли тицдаги билимлар билан фан ва 
фаолиятнинг турли соҳаларига мансублик нисбати. Билимларнинг 
унумдорлиги ва амалий қиммати уларнинг уйғунлигига боғлиқ 
бўлади.
3. Профессионал 
фикрлаш 
услуби, 
яъни 
билимларни 
бошқариш қобилияти ва улардан амалий фаолиятда самарали
160

---

фойдаланиш 
имконияти. 
Кўпинча 
битирувчи 
ўзи 
олган 
билимларни амалий фаолият вазифалари билан боғлай олмайди. 
Бу ерда фикрлаш услуби ҳам ўз таъсирини кўрсатади. У 
гуманитар ёки технократик, стратегик ёки прагматик, диалектик 
ёки формал бўлиши мумкин. Фикрлаш услуби - билимларни 
амалий фаолиятда воқелик талабига мувофиқ бириктира олиш 
қобилияти.
4. Вацт омипи: касбий муаммолар ва вазифаларни ечишда 
вақтни тақсимлаш ва ундан фойдаланиш кўникмаси.
5. Ролларга нисбатан мўлжапни шакллантириш: муайян 
фаолият турларигагина эмас, балки маълум ролларга ҳам 
тайёрлаш. Бувда мутахассис ўз иши ўзгарганида, агар у турли 
ролларни, масалан, ташаббусчи, бажарувчи, эксперт, маслаҳатчи, 
ҳакам ролларини бажарса, профессионал функцияларни бажариш 
учун жавобгар бўлишини назарда тутади.
6. Иш услубини белгилаш. Таълим жараёнвда мутахассиснинг 
касбий фаолият ҳақидаги тасаввурларини шакллантиришда 
устувор омиллар мавжуд бўлиб, улар унинг тафаккуридан 
мустаҳкам }’рин олади ва кейинчалик унинг иш услубини 
белгилайди.
7. Бошцарув царорларини цабул цшиш кўникмалари — касбий 
фаолиятнинг муҳим омилларидан бири. Масалан, қарорлар қабул 
қилиш жараёни менежердан ўзининг барча касбий билим ва 
кўникмаларини 
ишга 
солишни 
талаб 
этади. 
Бошқарув 
қарорларини қабул қилиш қобилияти - бу маълум даражада 
таълим жараёнининг амалий маҳсули.
8. Бозор вазиятларининг турли шароитларида хулц-атвор 
стратегияларини ишлаб чициш кўникмапари ва қобилиятлари. 
Стратегия - қарорлар ишлаб чиқишгина эмас, балки мақсадлар ва 
мўлжалларни белгилаш, воқеаларни тушуниш ва олдиндан кўра 
билиш, асосли бизнес-режани тузиш, керакли стратегияларни 
танлаш ва шароит ўзгарганида уларни ўзгартириш.
Бошқарув қарорларини ва меҳнат фаолиятининг самарали 
стратегияларини ишлаб чиқиш кўникмаларига махсус иш 
ўйинлари ёрдамида баҳо бериш мумкин. Улар бозор иқтисодиёти
161

---

шароитида мутахассиснинг муваффақиятга эришиш имконият- 
ларини намойиш этади.