Ц и Суо- л с ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

17-расм. Олий касб-қунар таълимини тавсифловчи аккредитация
кўрсаткичлари
164

---

Аттестация натижаларига мувофиқ олий ўқув юртини 
аккредитациядан ўтказиш амалга оширилади. Бу тадбирнинг 
мақсади - олий ўкув юртининг мақомини ва мутахассислар 
тайёрлаш йўналишлари (ихтисосликлар) рўйхатини белгилаш. 
Олий ўкув юртининг давлат аккредитацияси унинг фаолиятини 
бюджетдан молиялаштириш учун асос хисобланади.
Олий ўқув юрти асосий касб-ҳунар таълим дастурларини, 
шунингдек уларни амалга ошириш технологиясини мустақил 
ишлаб чиқади ва қабул қилади. Олий ўқув юртида давлат таълим 
стандартлари талабларининг бажарилиши устидан назоратни тест 
маркази Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим 
вазирлиги билан ҳамкорликда амалга оширади.
Аккредитация кўрсаткичлари орасида қуйидагилар алоҳида 
аҳамият касб этади:
• амалга оширилаётган таълим дастурлари доираси;
• мутахассислар тайёрлаш йўналишлари ва ихтисосликлар 
гуруҳларининг рўйхати;
• касб-ҳунар таълимининг ҳажми ва самарадорлиги;
• кўшимча касб-ҳунар таълимининг ҳажми;
• илмий ва методик иш;
• илмий тадқиқотлар рўйхати ва ҳажми;
• илмий ва методик ишининг унумдорлиги (нашр этилган 
монографиялар, ўқув қўлланмалари ва дарсликлар сони 
(грифлари билан), ташқи манбалардан молиялаштириладиган 
илмий тадқиқотлар ҳажми);
• олий ўқув юртининг илмий салоҳияти ва ўқитувчи 
кадрларнинг сифат таркиби.
Ташқи экспертиза натижаларига 
кўра 
аккредитациядан 
ўтказиш тўгрисвдаги қарорни Аттестация комиссияси қабул 
қилади. Комиссия қарорида куйидагилар акс эттирилади:
• аттестацион экспертиза ва кўрсаткичларга баҳо бериш 
натижаларига кўра олий ўқув юритини аккредиатциядан 
ўтган (ёки ўтмаган) деб топиш тўғрисида хулосалар;
• ўқув юртининг давлат мақомини (типи ва турини) белгилаш;
165

---

. олий ўқуБ юртига қонун ҳужжатларида белгиланган 
ҳукуқлар ва ваколатларни давлат номидан муайян муддатга 
бериш.
Қоидага биноан олий ўкув юртини аккредитация қилиш ҳар 
беш йилда бир марта ўтказилади.
Ривожланган мамлакатларда таълим муассасасини ва унинг 
дастурини аккредитациялаш таълим тизимининг ва ўзи хизмат 
қиладиган 
кенг 
жамоатчиликнинг 
унга 
ишонч 
билдириш 
маросимидир. Аккредитация ихтиёрий - ҳукуматга алоқадорсиз 
(АҚШда) ва мажбурий - ҳукуматга алоқадор (Ғарбий Европа 
мамлакатларвда) 
бўлиши мумкин. 
Ҳар 
икки ҳолда ҳам 
аккредитациядан ўтказувчи ташкилот тан олиш мезонини 
белгилайди, 
мазкур 
мезонларга 
таълим 
муассасалари 
мувофиқлигини белгилаш мақсадида жойларда текширувлар 
ташкил этади ва таълим муассасаси ҳамда унинг тайёрлов 
дастурларига аккредитланган мақомини бериш тўғрисида қарор 
қабул 
қилади. 
Бундан ташқари, 
аттестация 
ва ўз-ўзини 
аттестациялаш бир-бири билан турлича муддат ва функциявий 
богликдикка эга. У, норвег маърифатпарвари Тронд Алевик 
таснифига кўра, бир вактда, кетма-кетликда ёки биргапикда 
ўтказшшши мумкин.
Бир вақтда (параллел) ўтадиган аттестация ва ўз-ўзини 
аттестациялашда ташқи идора ҳамда таълим муассасаси ҳар бири 
ўз баҳосини беради. Текширув сўнгида натижаларни алмашадилар 
ва уларни қиёслайдилар.
Кетма-кет атгестацияда ва ўз-ўзини аттестациялашда аввал 
таълии муассасаси ўз фаолиятини баҳолайди, сўнг ташқи вдора 
булардан ўз назоратида асоси сифатида фойдаланади.
Биргаликдаги аттестацияда томонлар баҳолаш жараёни 
хусусида келишиб оладилар. Бунда манфаатлар турлилиги ва шу 
билан бир вақтда барча нуқтаи назарлар эътиборга олинади. 
Ҳозирги вақтда кўпчилик ривожланган мамлакатларда атгестация 
ва ўз-ўзини аттестациялашни кетма-кет ёки биргаликда ўтказишга 
ҳаракат қилинади, бунда таълим олувчилар ва улар ота-оналари 
сўровини ўтказишга катта эътибор берадилар.
166

---

Ўзбекистонда таълим муассасасини давлат аккредитациясидан 
ўтказишда Вазирлар Маҳкамаси қошидаги Давлат тест маркази 
таркибидаги Кадрлар тайёрлаш сифатини назорат килиш педагог 
ходимлар 
ва 
таълим 
муассасасининг 
аттестациялаш 
бошцармаси 
ўтказган