Ц и Суо- л с ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

Конфликт (лот. сопШкШз) қарама-қарши томонлар, фикрлар, 
кучлар тўқнашувюш англатади, шу боис конфликт икки ёки ундан 
ортиқ тарафлар: шахслар ёки гурухдар ўртасидаги келишмов- 
чиликдир.
Ҳар қандай конфликтни ҳаракатлантирувчи куч конфликт 
иштирокчиларининг мақсадлари, манфаатлари ва мотивларининг 
тўқнашуви ҳисобланади. Бинобарин, конфликт бир ёки бир неча 
тараф ўз манфаатлари камситилганини англаб етишидир.
Конфликтнинг асосий таркибий элементлари қуйидаги- 
лардир:
• Конфликт 
тарафлари 
-
ижтимоий 
муносабатларнинг 
конфликтлашаётган субъектлари (иштирокчилари).
• Конфликт предмети - конфликтга сабаб бўлган ҳодиса.
• Конфликт мотивлари - иштирокчиларни конфликтлашишга 
даъват этувчи ички омиллар.
• Конфликтлашаётган тарафларнинг нуқтаи назарлари - улар 
конфликт жараёнида бир-бирига билдирувчи фикрлар.
Конфликтлар вужудга келишида конфликтоген омиллар -
конфликтга олиб келиши мумкин бўлган сўзлар, ҳаракатлар (ёки 
ҳаракатсизлик) айниқса муҳим роль ўйнайди.
Конфликтлар ўз моҳиятига кўра анча ранг-барангдир. Уларни 
турли хил белгиларга кўра таснифлаш мумкин.
Биз ҳаётда ижтимоий-маиший ва оилавий-маиший конфликт- 
ларга айниқса кўп дуч келамиз. Улар шахслараро муносабатларда 
юзага келади, реалистик ёки нореалистиқ конструктив ёки 
деструктив бўлиши мумкин.
Реалистик конфликтнинг мақсади - муайян натижаларга, 
қандайдир (моддий ёки номоддий) устунликларга эришиш. 
Бундай конфликт конструктив ва деструктив йўналишларда 
ривожланиши мумкин. Предметсиз конфликтларнинг мақсади -
кескинликни пасайтириш. Бу турдаги конфликт фақат деструктив 
шаклга эга бўлади.
Агар конфликтлар асосли қарорлар қабул қилиш ва ўзаро 
муносабатларни ривожлантиришга кўмаклашса, бундай конфликт- 
лар конструктив деб 
аталади. 
Конструктив конфликтлар 
тарафларда низо предметига қараб олинган мўлжал сақланиб 
қолиши, улар кўшма фаолиятнинг мақсад ва воситаларини
110

---

англаши, 
ўз 
ҳолатига 
ва 
шеригининг 
ҳолатига, 
ўзаро 
имкониятларига тўғри баҳо бериши билан тавсифланади. Бунда 
уларнинг 
келишмовчиликлари бартараф 
этиб 
бўлмайдиган 
хусусият касб этмайди, муносабатлар жараёни ва бир-биридан 
ўзаро норозипиккина намоён бўлади.