Ц и Суо- л с ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

7-БОБ. РИВОЖЛАНГАН ХОРИЖИЙ МАМЛАКАТЛАР 
ОЛИЙ ТАЪЛИМ ТИЗИМИНИ БОШҚАРИШ ТАЖРИБАСИ
Жаҳонда олий таълимни бошқаришнинг ҳочирги йўналишлари. 
Жаҳоннинг турли таълим тизимларида бакалаврлар ва магистрлар 
тайёрлаш тажрибаси. Америка, Ғарбий Европа, Осиё мамлакатларида 
олий таълим пшш иини молиялаштиришнмнг ўзига хос хусусиятлари. 
Жаҳонда пигьлим тизимларини ислоҳ қилишга нисбатан асосий 
ёндашувлар. Олий пшълим тизимида халқаро ҳамкорлик.
7.1. 
Жақонда олий таълнмни бошқаришнинг қозирги 
йўналишлари.
Ҳозирги вақтда мамлакатда таълим даражаси қанча юқори 
бўлса, 
унинг иқтисодиёти шунча самарали ривожланиши, 
ишсизлик даражаси паст ва умрнинг узоклик даражаси шунча 
юқори бўлиши шак-шубҳасиз бир ҳол сифатида қаралади. Бундан 
ташқари, 
аҳоли 
билим 
даражасининг 
юкорилиги 
жамият 
ҳаётининг бошқа соҳаларига, масалан, давлат бошқарувининг 
сифатига ҳам ижобий таъсир кўрсатади. Аммо таълим барча 
иқтисодий муаммоларни ечишга қодир бўлган “мутлақ қурол” 
эмас.
Олий таълим хизматлари ва меҳнат бозорларини самарали 
ривожланиши олий таълим хизматлари субъектлари бўлган олий 
ўқув юртлари томонқдан тайёрланадиган юқори малакали 
мутахассисларни тайёрлаш билан боғлиқ. Чунки бозор муносабат- 
лари шароитида эркин рақобатга асосланган ижтимоийиқтисодий 
ривожланиш ишлаб чиқариш ва хизмат кўрсатиш соҳаларида 
инновация янгиликларини киритиш асосидагина мамлакатни 
жаҳон хўжалиги бозорида рақобатбардошлигини таъминлаш 
республикамизни илмий салоҳиятидан фойдаланиш даражасига 
боғлиқ.
'Л а5Ь!по(оп РгоҒПе ахборот агентлиги хабар беришича, БМТ 
баҳолашларига кўра, ўтган ўн йилликлар мобайнида жаҳонда 
саводсизликка қарши курашда жидций ютуқлар кўлга киритилган. 
1960 йилда жаҳон аҳолисининг 36% базавий маълумотга эга 
бўлмаган бўлса, 2000 йилга келиш уларнинг сони 5% гача
117

---

камайган. Ҳолбуки, шу давр ичида жаҳон аҳолиси икки баравар (3 
млрд дан 6 млрд.гача) ўсган.
Президенгимиз Ш.М. Мирзиёев мамлакатимизни 2016-йилда 
ижтимоийиқтисодий ривожлантиришнинг асосий якунлари ва 
2017-йилга мўлжалланган иқтисодий дастурнинг энг муҳим 
устувор йўналишларига бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг 
кенгайтирилган мажлисидаги маърузасида “илмий муассаса- 
ларнинг моддий-техник базасини илғор хорижий марказлар 
даражасида ва олимлар талабларига мувофиқ сезиларли равишда 
мустаҳкамлаш керак”7 деб таъкидлаб ўтди.
Иқтисодий ҳамкорлик ва ривожланиш ташкилоти маълумот- 
ларига кўра, олий маълумот олаётган одамлар сони кўпайиб 
бормокда. Ҳозирги вақтда ўрта ҳисобда меҳнатга қобилиятли 
кишиларнинг 
32% 
(25-65 
ёшлилар 
тоифаси 
баҳоланган)
тугалланган олий маълумотга эга. Олий маълумотли кишиларнинг 
энг кўп улуши Канада (43%), АҚШ (38%) ва Япония (36%)да, энг 
кам улуши - Мексика (6%), Туркия ва Португалия (9% дан)да 
қайд этилган.