3.4.
Стратегияларнинг турлари ва уларни таълим
соҳасида қўллаш амалиёти.
Илмий адабиётларда “стратегия” тушунчасининг мазмунига
берилган кўп сонли таърифларга дуч келиш мумкин. Бу мазкур
тушунча жуда серқирра эканлиги билан изоҳланади:
- стратегия - пировард натижага эришиш воситаси;
- стратегия
ташкилот
фаолиятининг
барча
асосий
жиҳатларини бир бутунга бирлаштиради;
- стратегия ташкилотнинг узоқ
муддатли имкониятларини
белгилайди.
Бундан ташқари, стратегия ташкилот моҳияти хусусидаги
муҳим саволларга жавоб беради:
1. Бугун бизнесингиз қай аҳволда?
2. Эртага унинг аҳволи қандай бўлади?
3. Хизматларингиз, товарларингиз, функцияларингиз қандай?
4. Қўйилган мақсаддарга эришиш учун нима қилиш керак?
Ташкилотни стратегик бошқариш белгиларига:
- келажакни аниқ кўриш;
- яқин келажак учун мақсадларни қўйишни киритиш мумкин.
Ташкилотнинг бўлғуси ҳолатини тахмин қилиш учун беш
етакчи стратегияни ўз ичига олган моделдан фойдаланилади.
1.
Мсцсулот стратегияси. Асосий йўналишлари - маҳсулот
ёки
хизмат турлари, сифатини белгилаш. Таълим муассасаси
таклиф қилаётган хизматлар бошқарув жараёнларини тўлиқ
белгилайди. Таклиф қилинаётган хизматлар сифатини бошқариш
олий
ўқув
юрти
истеъмолчиларнинг
талабларига
жадал
суръатларда мослашишини назарда тутади.
2.
Маҳсулот ёки хизматларни илгари суриш стратегияси.
Асосий йўналишлар - маркетинг, жамоатчилик билан алоқалар,
реклама,
нарх белгилаш,
хизматлар кўрсатишнинг
махсус
шароитлари. Мазкур стратегияда маркетинг иши истеъмол-
чиларнинг талабларини аникдашга қаратилади.
3.
Ходимлар бшан ишшш стратегияси. Асосий йўналишлари
- ишга қабул қилиш, кадрлар мониторинги, таълим бериш ва
ривожлантириш, мотивлаштириш ва рағбатлантириш, ўзаро алоқа
50
ва
назорат.
Мослаштириш
янги
ходимларни
таълим
муассасасининг меҳнат фаолиятига киритишга қаратилган
чора-
тадбирларни назарда тутади. Кадрлар мониторинги ходимлар
фаолиятини
вақти-вақти
билан
аттестациядан
ўтказишга
қаратилган мақсадларни ўз ичига олади. Бундан ташқари, у
перспектив ходимлар мансаб пиллапоясидан кўтарилишини
режалаштириш ва ривожлантириш учун шароитлар яратишни
назарда тутади.
4.
Ресурслар стратегияси. Асосий йўналишлари - ахборот,
вақт,
моддий ресурслар, молияни бошқариш. Зарурий ахборотга
эга бўлиш рақобатда устунликни белгиловчи муҳим омилга
айланади.
5.
Инновациялар
стратегияси.
Асосий
йўналшилари -
ўзгаришларни бошқариш, технологияларни ишлаб чиқариш.
Стратегик менежмент ўз қонуниятларига эга бўлиб, уларни
ташкилот стратегиясини ишлаб чиқшцда ҳисобга
олиш талаб
этилади.
Қуйидагилар
стратегик
менежментнинг
асосий
принциплари ҳисобланади:
1. Ташкилотни ривожлантириш мақсадлари ва стратегия-
ларини асосли ва онгли равшцда танлаш.
2. Рақобат соҳасида мавжуд устунликларни мустаҳкамлаш,
янгиларини аникдаш ва кучайгириш учун фаолият янги шакллари
ва турларини доимий излаш.
3. Ташкилот
ва
ташқи
муҳит
ўртасидаги
алоқаларни
таъминлаш.
4. Стратегияларни индивидуаллаштириш. Ҳар бир ташкилот
кадрлар таркиби, иқтисодий
имкониятлари, маданияти жиҳатидан
бетакрордир.
Рақобат кураши, одатда, икки асосий усул: нархга оид ва
нархга оид бўлмаган рақобат воситасида олиб борилади, Нархга
оид рақобат одатда талаб суст ўзгарган,
капиталлар лозим
даражада ҳаракатчан бўлмаган ва тармоқ доирасида рақобат кучли
бўлган шароитда қўлланилади. Мазкур усул унча самарали эмас,
чунки рақиблар шунга ўхшаш чораларни кўришлари мумкин.
Бундан ташқари, нархни бошқариш молиявий барқарорликни
51
истисно этади, режалаштириш ва корхонани бошқаришни
қийинлаштиради.
Нархга оид усул фирма янги бозорларга кираётганида
кўлланилади.
Масалан,
япон
ишлаб
чиқарувчилари
янги
бозорларни ўзлаштиришда одатда нархларни тахминан 10% га
пасайтирадилар.
Аммо ҳозирги вақтда нархга оид бўлмаган рақобат усули кенг
қўлланилмоқда. Бу усул ўз товарини рақиб товарлар орасидан
ажратиш ва унинг харидор учун ноёб хоссаларига урғу беришни
назарда тутади. Бунинг учун рақиб ишлаб чиқарувчилар янги
товарлар ишлаб чиқарадилар,
уларни такомиллаштирадилар,
уларнинг
сифатини
оширадилар,
кўшимча
хизматлар
кўрсатадилар.
Do'stlaringiz bilan baham: 
