Ц и Суо- л с ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги

3.5. 
Инновацион 
стратегияларни 
амалга 
оширишда 
лойиҳалар бошқарувинин г ўрни.
Илм-фан ва техника ютукларини кенг қўллаган ҳолда 
иқтисодиёт 
тармокдарига, 
ижтимоий 
ва 
бошқа 
соҳаларга 
замонавий инновацион технологияларни тезкор жорий этиш 
Ўзбекистон Республикаси жадал ривожланишининг муҳим шарти 
ҳисобланади. Инновацион ривожланиш вазирлиги томонидан 
ишлаб чиқилган “Ўзбекистон Республикасининг 2021 йилгача 
инновацион ривожланиш стратегияси” тўгрисидаги Президент 
Фармони лойиҳасининг асосий мақсади - республика-мизнинг 
ижтимоийиқтисодий барқарорлигини таъминлашда барча мавжуд 
имконият ва салоҳиятларимизни чуқур тизимли тахдил қилган 
ҳолда иқтисодиётнинг инновацион ривожланиш йўлида илғор 
хорижий тажрибалар, мамлакатимиз ва жаҳон илм-фанининг 
замонавий ютукдарини кенг жорий этилишини таъминлашдир.
Инновация вазирлиги мамлакатимизнинг ҳозирги мавжуд 
инновацион ривожланиш ҳолатининг тахдили натижаларини 
инобатга олган ҳолда, жаҳон саҳнасида рақобатбардошлигини 
ошириш учун инсон капиталини мамлакатимизнинг инновацион 
ривожлантиришда 
энг 
асосий 
йўналишлардан 
бири 
этиб 
белгилади. Бу - барча босқичлардаги таълимнинг сифатини 
ошириш ва қамровини кенгайтириш, узлуксиз таълим тизимини
52

---

ривожлантириш, 
иқтисодиёт 
тармоқларининг 
талаб 
ва 
эҳтиёжларидан келиб чиққан ҳолда кадрларни тайёрлашдир. 
Шунингдек, илмий-тадқиқот фаолияти самарадорлигини ошириш, 
илм-фан, таълим ва бизнеснинг ўзаро боғлиқлигини таъминловчи 
механизмларни ишлаб чиқилиши талаб этилади.
Ташкилот ёки корхонанинг барқарор ривожида энг муҳим 
омилларидан бири унинг инновацион фаолияти ҳисобланади. Бу 
нафақат хомашёни қайта ишлашни амалга оширувчи, балки 
ишлаб-чиқаришнинг барча соҳаларида фаолият олиб борувчи ва 
бугунги кунда инновацион фаолият самарадорлиги ишлаб 
чиқаришнинг бошқа тармоқларига нисбатан анча паст ташкилот 
ва корхоналар учун, айниқса, муҳим аҳамилтга эга. Шу муносабат 
билан, дастлаб бозор муҳитида ташкилот ва унинг маҳсулотининг 
рақобатбардошлигини кўллаб-қувватлаш ва ривожлантиришга 
қаратилган муассасаларнинг инновацион ривожига йўналтирилган 
стратегияларни 
ишлаб 
чиқиш 
қаратилган 
роли 
ортади. 
“Ташкилотнинг 
инновацион 
стратегияси” 
жумласи 
остида 
инновацион ривожланиш мақсадларига эришиш учун ташкилот 
ёки корхонанинг инновацион салоҳиятини рўёбга чиқариш бўйича 
чора-тадбирлар комплекси тушунилади. Ташкилотнинг иннова- 
цион салоҳияти унинг инновацион мақсадларига эришишни 
таъминлайдиган вазифаларни бажариш, яъни инновацион лойиҳа 
ёки инновацион ўзгаришга оид дастурларни амалга ошириш ва 
инновацияларни киритиш учун тайёрлик даражаси белгилайди.
Янги маҳсулот ёки хизматни яратишга қаратилган ҳар қандай 
ишни маълум бир босқичлар бўйича белгиланган даврий 
кетмакетликда амалга ошириладиган лойиҳа доирасида кўриб 
чиқиш мумкин. Хусусан, бу тадрижийлик барча фаолият турлари 
учун умумий саналади. Лойиҳа фаолиятнинг тугалланганлиги, 
асосан, қуйвдаги учта боскич билан белгиланади:
- Лойиҳаланггириш боскичи. Бунинг натижасида яратилаётган 
тизимнинг модели қурилади ва уни амалга ошириш режаси 
тузилади;
- Технологик боскич натижаси эса тизимни амалга ошириш 
жараёни ҳисобланади;
53

---

- Рефлексив боскич давомида амалга оширилган тизим 
баҳоланади ва кейинги ўзгартиришларга бўлган зарурат бор ёки 
йўқлиги аниқланади ёки янги лойиҳа ишга туширилади.
Тадқиқотчилар томонидан ташкилот инновацион ривожланиш 
стратегиясини ишлаб чиқишнинг турли босқичлари ажратиб 
кўрсатилганЗ 1. Инновацион ривожланиш стратегиясини ишлаб 
чиқишга лойиҳаларни бошқариш нуқтаи назаридан ёндашилганда, 
у қуйидаги босқичлардан иборат бўлади:
1. Инновацион ривожланиш мақсадни аникдаш. Ушбу мақсад 
қуйидагилардан иборат бўлиши мумкин: диверсификация, бозор 
улушини ошириш, ташкилот рақобатбардошлигини ошириш, 
харажатлар қийматини камайтириш ва ресурсларни тежаш, тўлов 
қобилияти ошириш, молиявий барқарорликни мустаҳкамлаш.
2. Атроф-муҳитни баҳолаш ва таҳлил қилиш. Мазкур жараён 
ташкилотга 
энг 
катта 
таъсир 
кўрсатадиган 
омиллар 
ва 
ҳодисаларни аникдаш учун 5ШОТ таҳлилни кўллаган ҳолда 
ташкилот фаолиятининг макро ва микро муҳитини баҳолашдан 
иборат.
3. Ташкилотнинг бугунги кундаги инновацион ривожланиши- 
нинг таҳлили.
4. Инновацион ривожланиш ва ривожланиш устуворлик- 
ларини баҳолаш учун сценарийларни ишлаб чиқиш. Ушбу 
босқичда экспертлар баҳосининг инливидуал усуллари, масалан, 
бир нечта мезонлар асосида алтернативаларни танлаш усули 
кўлланилипги мумкин.
5. Инновацион ривожланиш стратегиясининг ресурс билан 
таъминлаш тизимини шакллантириш. Мазкур босқич инновацион 
стратегияни амалга оширишда ташкилот ёки корхонанинг 
молиявий ва бошқа эҳтиёжларини қоплаш учун мўлжалланган 
манбаларининг тузилмасини аниқлашни ўз ичига олади.
6. 
Инновацион 
ривонсланиш 
стратегиясини 
баҳолаш. 
Инновацион стратегиянинг баҳоларига кўра ташкилот раҳбарияти 
муассасаса 
мақсади 
кўрсаткичларини 
ҳамда 
ривожланиш 
мақсадларини қайта к)фиб чиқиш ва корректировка қилиш б>'йича 
қарор қабул қилиши мумкин. Ташкилотнинг бугунги кунда
54

---

мамлакат 
бозорида 
тутган 
ўрни 
асосида 
ривожланиш 
стратегиясининг 
бундай 
тузилмаси 
ресурслардан 
унумли 
фойдаланган 
ҳодда 
ташкилот 
тараққиётининг 
тахмимний 
йўналишларини белгилаш имкониятини беради.
Хулоса сифатида шуни айтиш мумкинки, ташкилот раҳбари 
инновацион стратегияларни ишлаб чиқариш ва амалга ошириш 
жараёнида лойиха бошқаруви тизимининг роли ва ўрнига 
нисбатан аниқ нуқтаи назарга эга бўлиши керак. Бу эса ўз 
навбатида стратегик бошқарувнинг умумий мақсадларига мос 
келувчи масалаларни самарали хдл этишга таъсир кўрсатади.