Буюклар муҳаббати

РАССОМНИНГ СЕВИКЛИСИ 
Тақдир уларни учраштирган пайтда Гала турмуш қурган, ҳаётнинг 
аччиқ-чучугини тотишга улгурган жувон, Салвадор эса ноёб қобилияти энди-
энди ғунчалай бошлаган ёш йигит эди. Кўркам, келишган қад-қомати, гап-
сўзлари ўзига мос бўлган дилбар аёл рассом йигит кўнглини ром этди. Уч-
рашувларнинг бирида аёл, Салвадорнинг пинжига тиқилар экан: “Биз ҳеч қа-
чон ажралмаймиз!” дея шивирлади. Гала ич-ичидан севиклисининг келажакда 
буюк санъаткор бўлиб етишишини сезарди. Шу сабабли у йигитнинг истеъдо-
ди гуллаб-яшнаши учун тинимсиз ижод қилишига шароит яратиб беришга 
уринди. 
 
Аммо... уларнинг бахти кемтик, аёл бошқа бировнинг рафиқаси эди. Гала 
1913 йилда Швейцарияда бўлган вақтида ёш шоир Пол Элюар билан танишгач, 
бир-бирларини ёқтириб турмуш қуришганди. Шоир хотинини қаттиқ севар, 
179

---

унга атаб кўплаб шеърлар битганди. Бироқ Гала уни ёқтирмас, асосий вақтини 
ўзидан ўн ёш кичик бўлган рассом билан ўтказар эди. Ҳижрон, рашк, висол 
аралашиб кетган узундан-узун кунларнинг бирида учта қалб битта қарорга ке-
лишди. Франциянинг фуқаролик ишлари бўйича департаменти Гала ва Элюар 
ўртасидаги никоҳни бекор қилди. 
Гала ва рассом энди тўла бахтиёрлик нашидасини сура бошлаганида аёл 
қаттиқ касал бўлиб қолди. Мураккаб кечган жарроҳликдан сўнг Гала бир умр 
фарзанд кўриш бахтидан маҳрум бўлди. Аммо бу фожиа ҳам Салвадор 
Далининг севиклисига бўлган муҳаббатини заррача ҳам камайтирмади. У 
дунёдан фарзандсиз ўтишга ҳам рози бўлди. 
Севишганлар маълум давр бир-бирлари билан бирга бўлиб бошқа дунёни 
унутишди. Гала унга илҳом париси бўлиш билан бирга Салвадорнинг барча 
хўжалик ишларини ҳам зиммасига олди. Рассомнинг фақат ижод билан машғул 
бўлишига шароит яратди. Унинг асарларини бош қаҳрамони бўлди. 
Гала жуда соҳибжамол эмасди. Аммо рассом рангларни севгига лиммо-лим 
қалбидан олиб ишлагани боис, унинг асарларида тасвирланган аёл бетакрор 
ҳусн-латофат соҳибасига айланди.
1941 йили Америкада С. Далининг ўлмас асарларидан бири “Атом хоним” 
намойиши жуда катта шов-шувга сабаб бўлди. Унда тасвирланган жозибадор 
аёл ҳам рассомнинг рафиқаси Гала эди... 
Йиллар ўтиб, Салвадор Далининг шуҳрати дунёга танилгач, кўп гўзаллар 
унга ошиқи беқарор бўлди. Маъшуқалардан бири Парижга янги либослар 
кўргазмасига келган мафтункор Аманда Лиргина рассомни ўзига ром этаолди. 
Биринчи учрашувдаёқ рассом ўзидан йигирма ёш кичик гўзалга бир вақтлар 
Гала айтган сўзларни қайтарди: 
“Биз энди бир умр бирга бўламиз”.
Ҳақиқатан 
ҳам шундай бўлди. 
180

---

Аманда ҳам Гала сингари кўп йиллар рассомнинг гўзал асарларини 
яратишда тимсол бўлиб хизмат қилди. Ҳозирда дунёнинг энг нуфузли кўргазма 
залларида намойиш этилаётган “Анжелика ва Аждарҳо”, “Муқаддас Георгий” 
асарларида Аманда тасвирланган. 
Рассом кўп вақтини Аманда Лир билан ўтказса-да, ёшлик ҳуснини йўқотган 
илк маҳбубаси Галани ҳам унутолмасди. 1982 йилда Гала вафот этгач, 
Салвадор Дали шундай деди: − Мен аввало Аллоҳ таоло, сўнг рафиқам Гала 
шарофати билан оламшумул шону шуҳратга эришдим. Аслида ҳам шундай 
бўлганди.