Buyuk gumanistlar talimoti

Jismoniy madaniyat haqidagi nazariy bilimlarni dunyoga kelishi.

Mashhur qadimiy yunon va qadimgi rim filsofalari va tibbiyotlari o‘zlarining asrlarida, yoshlarni madaniyatlashda va sog‘lig‘ini mustahkamlash uchun jismoniy madaniyatdan foydalanishni ko‘rsatib o‘tganlar. Quldorlik davlatlarida jismoniy madaniyat xalq ommasini ezish uchun harbiy quvvatni tashkil etishda ekspuatotrlarnitayyorlashda birdan bir asosiy vosita bo‘lgan.

Mehnatga bo‘lgan ixtyojni tug‘ilishi, jismoniy madaniyat vositasi esa badavlat quldorlarni o‘yin musobaqalari va feodallar turnarlarida mehnat bilan aloqasini yo‘qotadi. Shuning uchun quldor va feodal o‘z uchun moddiy boyliklarni ishlab chiqarishda va mehnat qilishi sharmandalik deb hisoblaydi.

Sokrat (eramizdan avvalgi 469-399 yil) o‘zining o‘quvchilari bilan suhbatda raqsga tushuvchilarni nayrangbozligini va xiyla-nayrangini qoraladi va gimnaziya hamda palestrlarda shug‘ullanuvchi, yoshlarni olqishladi.

PLATON (eramizadn avvalgi 427-347 yil). Kimda kim o‘qish va yozishni yugurish va suzishni bilmasa, ularni cho‘loqlar deb atagan. Platon tamonidan taklif qilingan ta’lim va madaniyat asosida, ayniqsa davlat, gimnastika va musiqa san’at “qoravullar” ga xosdir; musiqa ma’naviyatni (ruhini) takomillashtirishi uchun, atlantika-tana uchun kerak. Platon o‘qitish va madaniyatlashni uchta yosh davriga ajratadi: 7 yoshgacha, qachonki bola uyda bo‘lgan holda, o‘yinlarda qatnashadi.7-10 yoshda esa yana gimnastika bilan shug‘ullanishi zarur; 10 yoshdan-20 yoshgacha albatta shaxsiy va davlat maktablariga borishlari majburiydir, buni eng asosiy maqsada yoshlarni fikri, maktabda bolalarni zo‘rlab o‘qitish emas, balki kattalarni shug‘ullanuvchilarni qiziqishi va yutuqlariga qarab, ayniqsa eng kuchli va qobilyatlilarini tanlab olishga imkon beradi.