Buyuk gumanistlar talimoti

MERKULISNING DAVOLASH MEDITSINASI.

Mashhur italiyan gumanist vrachi Ieronim Merkulis (1530-1606 yillar) gimnastkaga doir oltita kitob yozdi. Dastlabki uch kitob jismoniy mashqlar tarixini yoritishiga, so‘nggi uch kitob esa jismoniy mashqlarni meditsina jihatidan taxlil qilishga bag‘ishlangandir. Merkulis meditsinani davolash meditsinasi va saqlovchi meditsina deb ikkiga ajratadi. Saqlovchi meditsinani u bo‘zuqchilikka va oziq-ovqat hamda vanani ortiqcha istemol qilishga qarshi kurashga mo‘ljalladi; bunday hollar oqsuyaklarning vakillariga muvofiq edi.

Merkulis gimnastika va boshqa jisomniy mashqlarni saqlovchi meditsina vositalari jumlasiga kiritadi. U barcha mashqlarni haqiqat (davolash), harbiy (hayotiy, zaruriy) va sohta (atletik) mashqlar bo‘lgan edi.

Merkulis ayrim mashqlarning ahamiyatini baholab, ko‘proq jismoniy ko‘ch talab qiladigan mashqlar salbiy tavsifladi va sog‘lomlashtirish-gigiena jihatdan foyda berish mumkin bo‘lgan mashqlargina bajarishni tavsiya qildi. U mushtlashishni inqor qilmadi, lekin yakkama-yakka mushtlashishni emas, balki kishining soyasi bilan mushtlashishni taklif qildi, cho‘nki kishining soyasi bilan mushtlashishi “katta kuch ishlatishini” talab qilmaydi. Merkulis suvda suzishni emas, balki cho‘milishni maqtaydi va baliq ovini taklif qiladi. U jismoniy madaniyatning musobaqa metodini foydali deb hisoblamadi va sprotni inqor qildi. Merkulisning “bir vaqtlar katta e’tiborga sazovar bo‘lgan gimnastika san’atining tiklash uchun harakat qilishga” haqiqatga to‘g‘ri kelmaydi. Uning hizmati shundan iboratki, u davolash-profilaktika mashqlarini tikladi va ularni meditsinaning muhim vositalari sifatida himoya qiladi.

Merkulis ko‘zga ko‘ringan cherkov arboblarining saroy vrachi, so‘ngra esa imperator Maksimlion II-ning ham vrachi edi.U feodal buyuk alzodalarning boshliqlariga ko‘rsatgan xizmatlari uchun o‘sha vaqtlardayoq eskirib qolgan ritsarlik o‘nvoni bilan taqdirlangan edi.