Буюк Дедактика

Қайта тиклашнинг энг яхши усули –ёшларни тўғри тарбиялаш. 15. Аввало худо каломи бизга нима деб таълим берганлигини эслайлик .Ер юзида инсон бузуқликларининг тузатиш учун ёшларга тўғри тарбия беришдан кўра бошқа бирор яхшироқ йўл йўқ. Инсон янглишишларнинг барча томонларини тадқиқ этган ва эгри нарсани тузатиб ҳамда хатоларни ҳисоблаб бўлмайди, деб зорланган Соломон хам, ниҳоят, ёшларга мурожаат этади. У ёшларга насиҳат қилиб, яратганни эсда тутишни, ундан ҳайиқишни ва унинг васиятларига амал қилишни маслахат беради, чунки уларнинг барчаси инсон учундир (Эккл., XII, 13). Бонқа бир жойда у бундай дейди: «Сафари бошланган пайтда болага насиҳат бер: у ҳатто, ҳариган чоғида хам сен кўрсатган йўлдан четга чиқмайди» (Притч, XXII, 6). Довуд ҳам бунга даъват этади: «Болалар, келинглар, менинг сўзларимга қулоқ солинглар: сизларга худодан хайикишни ўргатаман» (Псалт., XXXIII, 12). Аммо илоҳий Довуднинг ўзи ҳам ва худонинг боқий фарзанди, бизларни ўзгартириш учун самодан юборилган чин Соломон ҳам бармоғини чўзиб, бизга ўша йўлни кўрсатиб, айтганки: «Менинг хузуримга кириш учун болаларга рухсат этинг, уларга тўсқинлик қилманг, чунки улар тангрининг қувончи» (Марқ X, 14). Бизларга (бошқаларга) ҳарата айтган: «Агар ўзгармасангиз ва болаларга ўхшамасангиз, у дунёда жаннатга киролмайсиз» (Матф., XVIII, 3).
Болалар фақат чинакам тикланиш предметигина бўлиб қолмай, балки унинг намунаси ҳамдир. 16. О, бу жуда ажойиб гап-ку! Уни тингланг ва бўларнинг барчасини парвардигор ва барчанинг устози болаларни катта тўтиб гапираётганини пухта уйлаб кўринг. У хабар берганидек фақат болаларгина тангрининг марҳаматига моликдирлар; шу билан бирга, улар жаннатнинг ҳам ворисларидирлар; фақат болаларга ухшаганларгина жаннатга боришлари мумкин. О, азиз болалар, кош­ки Сизларга ато қилинган бу самовий афзалликларни тушуна қолсангиз эди! Бу гўзалликларнинг барчаси, одамзодга ато қилинган самовий ватанга бориш хуқўқининг барчаси — сизнинг Исонгиз, руҳингизнинг равшанлиги, худонинг сизга шафқати, келажак асрга эгалигингиз, бўларнинг барчаси сизники, сизнинг устунлигингиз ва бунинг устига, бу нарса фақат биргина Сизга тааллуқлими ёки ўзгариб сизга ўхшайдиганларнинг барчасига тааллуқлими, бундан қатъй назар, сизнинг устунлигингиз шак-шубҳасиэдир. Биз, катталар, яъни фақат ўзимизни одам ҳисоблаб, сизларни маймунчалар деб, ўзимизнигина - доно, сизни - ақлсизлар деб ўзимизнигина нотиқ, сизни — гап билмаслар деб ҳисобловчилар, энди бизлар сизнинг ўқувчингиз бўлиб қолдик. Сизлар — ўргатувчи сифатида юборилгансизлар, сизларнинг қилиқларингиз бизлар учун намуна ва ибратдир.