Buyrug‘i maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablarini tasdiqlash haqida

XXVII bob. Bilish jarayoni va atrof muhit to‘g‘risidagi bilimlarga ega bo‘lish
288. Bilish quyidagilarni o‘z ichiga oladi:
bolalar faoliyatining turli ko‘rinishlarini rivojlantirish uchun amaliy bilimlarni to‘plash
va umumlashtirish;
tajribalar o‘tkazish, modellashtirish, oddiy qidiruv faoliyati bilan shug‘ullanish;
tabiatni sevish va uni asrab-avaylash faoliyatining ba’zi metodlariga ega bo‘lish;
o‘zaro taqqoslash, umumlashtirish, tahlil qilish xususiyatlari;
ma’lumotlarning turli manbaalari bilan ishlashni o‘rganish.
1-§. Elementar matematik ko‘nikmalar va bilimlarni rivojlantirish
289. Quyidagilar 5 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalarda elementar matematik
ko‘nikmalar va bilimlar rivojlanishining talablari hisoblanadi:
miqdor, sonlar, sanash, geometrik shakllar to‘g‘risidagi o‘z bilimlarini namoyish etish;
fazoda mo‘ljal olish va vaqt bo‘yicha ilk tushunchalarga ega bo‘lish.
290. Quyidagilar 5 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalarda elementar matematik
ko‘nikmalar va bilimlar rivojlanishining indikatorlari hisoblanadi:
o‘z uyining raqamini bilish;
10 gacha bo‘lgan sonlarni to‘g‘ri va teskari sanay olish;
20 gacha bo‘lgan sonlarni to‘g‘ri sanash;
yonma-yon turgan sonlar orasidagi munosabatlarni tushunish;
0 dan 20 gacha bo‘lgan raqamlarni bilish;
misollarni raqamlar yozilgan kartochkalar yordamida ifodalab echishni bilish;
bir amalli masalalarni qo‘shish va ayirish orqali tuzish va echish;
“+”, “–”, “=” ishoralarini bilish;
shartli o‘lchov yordamida predmetlar uzunligini o‘lchab, natijasini son va raqam bilan
aytish;
suyuq va to‘kiluvchi jismlarni shartli o‘lchov birligi bilan o‘lchab, natijasini son va
raqam bilan aytish;
ko‘pburchaklarning elementlarini (tomonlari, burchaklari, uchlari) bilish;
shar, kub va silindrlarni tanish;
geometrik shakllar, mevalar, sabzavotlar va boshqa shu kabi narsalarni 2, 4 va 10
tagacha teng qismlarga bo‘la olish;
butunning qismdan kattaligi, qism butunning qismi ekanligini tushunish;
katak qog‘ozi varag‘i sathini mo‘ljal olish, qog‘oz varag‘ining o‘ng, chap, yuqori, past,
o‘rtasini aniqlay olish;
sutka qismlarini farqlash, kecha, bugun, ertani bilish;
hafta kunlarining nomi, ketma-ketligi, bugun haftaning qaysi kuni ekanligini ayta olish;
labirintlarni bilish va ularning yechimini topa olish;
buyumlarning o‘ziga nisbatan o‘rnini aniqlash (tepada-pastda, oldinda-orqada, o‘ngda-
chapda);

---

hushtak bo‘yicha turli yo‘nalishda harakatlanish (oldinga-orqaga, chapga-o‘ngga);
yil fasllari, ularning nomi, ketma-ketligi va o‘ziga xos xususiyatlarini bilish;
yil taqvimi, o‘tayotgan oy, sana, hafta kuni haqida bilish;
soat turlari uning ishlatilishini tushunish;
lego jihozlaridan loyihalar yaratish;
20 qismdan kam bo‘lmagan pazllarni yig‘ish;
qog‘ozlarni bukib shakllar yasash;
qurilish materiallari to‘plamlaridan turli mavzularda loyihalar yaratish;
pul qiymatlari, narx, plastik kartochka, terminal haqida dastlabki tushunchaga ega
bo‘lish.
291. 5 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalar ta’limiga quyidagicha yondashish lozim:
raqamlarni yozib, bu qanday raqam ekanligini bolaga aytib berish;
bola bilan sanash, ayirish va qo‘shish kerak bo‘lgan turli o‘yinlarni o‘ynash;
bolaning o‘z manzili va uyining raqamini yodlab olish istagini qo‘llab-quvvatlash;
ranglar, o‘lcham, shakllar, raqamlar va sanash, vaqtni o‘zlashtirib olishi uchun
buyumlar bilan tajriba qilish;
bola bilan ko‘proq suhbatlashish, undan ertalabdan kechqurungacha qanday
o‘tganligini aytib berishni so‘rash.
292. Bolani rivojlantiruvchi muhit sanitariya va gigiyena talablariga muvofiq bo‘lishi
lozim.