Buyrug‘i maktabgacha ta’limga qo‘yiladigan davlat talablarini tasdiqlash haqida

2-§. Atrof muhitni o‘rganish va anglash
293. Quyidagilar 5 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalarda atrof muhitni o‘rganish va
anglash talablari hisoblanadi:
jonli va jonsiz olamni kuzatish, ta’riflab berish;
inson tana a’zolarini o‘rganish.
294. Quyidagilar 5 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalarda atrof muhitni o‘rganish va
anglash indikatorlari hisoblanadi:
tabiat hodisalariga qiziqish bildirish, o‘simliklar va hayvonot olami to‘g‘risida
tasavvurga ega bo‘lish;
hayvonlar yashaydigan turli muhitlarni (baliqlar suvda, bo‘ri esa o‘rmonda yashashini)
aytib berish;
tog‘, o‘rmon, dengiz, daryo singari o‘ziga xos geografik atamalarning nomlarini bilish;
ayrim hayvonlar va o‘simliklar bilan bevosita muloqot qilishning xavf-xatari to‘g‘risida
bilish;
oddiy sabab-oqibat aloqalarini tushunish;
o‘zi uchun yangi bo‘lgan narsalarni ko‘rib qolganda, uning xususiyatlarini bilib olishga
urinish;
xato qilish va yanglishish yo‘li bilan amaliy vazifalarning yechimini topishga harakat
qilish;
o‘yinlarda voqealar, hayotiy vaziyatlar, katta yoshdagilar mehnatiga taqlid qilish;
o‘zining mustaqil dalillarini keltirib, voqealarni muhokama qilish;
yo‘lda harakatlanish va ko‘chada o‘zini tutishning elementar qoidalarini bilish;
odamning bir necha organlari va ularning xususiyatlarini bilish;
odam va hayvon o‘rtasidagi bir necha farqlanuvchi va umumiy jihatlarni aytib berish.
295. 5 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolalar ta’limiga quyidagicha yondashish lozim:
jonli va jonsiz tabiat obyektlari bilan tajriba o‘tkazish uchun imkoniyat yaratish;
bolani turli hayvonlar, o‘simliklar, geografik atamalar to‘g‘risidagi suhbatlarga jalb
qilish;
bolaning jonli va jonsiz tabiat to‘g‘risidagi bilimlarini oshirish uchun kitoblar, rasmlar,
maxsus teleko‘rsatuvlardan foydalanish;
bolaning sabzavot va mevalar tarkibida mavjud bo‘lgan vitaminlar, uy hayvonlarining
roli to‘g‘risida so‘zlab berishini rag‘batlantirish;

---

bolaning faoliyatiga katta yoshdagilar ishtirokida hayvonlar va o‘simliklarni
parvarishlashni kiritish;
bolaning kundalik faoliyatida mustaqil ravishda davomli kuzatishlarni tashkil qilish;
bolaning turli tahlil etish vositalari yordamida (ko‘zlarini yumib, qo‘llari bilan
paypaslab ko‘rish orqali) buyumlarni o‘rganishini rag‘batlantirish;
bayramlarni birgalikda nishonlash, ko‘ngilochar tadbirlar, tabiatga ekskursiyalarni
tashkil etish;
bolaga odamning tuzilishi to‘g‘risidagi turli rasmlarni taklif qilish;
bolaga jonli tabiatni kuzatish va solishtirishga imkon berish, bolaning hayvonlar va
odamlar o‘rtasidagi tafovutlarni topishini rag‘batlantirish;
bolaga tana a’zolarining nomi, joylashuvi va vazifalari to‘g‘risida batafsil ma’lumot
berish.
296. 5 yoshdan 7 yoshgacha bo‘lgan bolaning xavfsiz yashashi va harakatlanishi uchun
quyidagilarga rioya qilish lozim:
ekskursiyalar va boshqa tadbirlarda bolalarni albatta kuzatib yurish;
bolaning haddan ortiq hayajonlanishiga yo‘l qo‘ymaslik;
bolaning o‘rganish va tajriba qilish istagini qo‘llab-quvvatlash;
bolaga ko‘chada notanish odamlar bilan uchrashganda, uyda bir o‘zi qolganda, daydi
hayvonlar uchraganda o‘zini qanday tutish kerakligini tushuntirish;
bolaning kompyuter oldida 10 — 15 daqiqadan ortiq bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik;
bolaga zo‘ravonlikni targ‘ib qiluvchi teleko‘rsatuvlarni tomosha qilishga ruxsat
bermaslik.