Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi

 
 

---

68 
 
2. Qobiq ajratishda hosil bo`lgan mahsulotlarning tavsifi. 
Qobiq ajratishda qobig’i olingan mag’iz asosiy mahsulot hisoblanadi. 
Qobig’i olingan mag’iz tayyor yorma (grechixa uchun) hisoblanadi yoki 
qo`shimcha ishlov bergandan keyin qayroqlash va silliqlashdan keyin (suli, 
sholi, arpa, bug’doy, makkajuxori mag’izi uchun) yorma hisoblanadi. 
Qobig’i ajratilmagan donni qayta qobiq ajratish mashinalarida qobig’ini 
ajratish uchun yuboriladi. 
Maydalangan mag’iz oziq-ovqat mahsuloti (maydalangan gurunch 
mag’izi, maydalangan grechixa mag’izi) yoki ozuqa mahsuloti (sulini va 
tariqni qayta ishlaganda olingan maydalangan ozuqa) sifatida qo`llaniladi. 
Qobiq ozuqa mahsuloti sifatida (suli,arpa va boshqalar) va texnik 
maqsadlarda (gidroliz sanoati uchun, qoplash materiallari va boshqalar uchun 
xom-ashyo sifatida) qo`llaniladi. 
Un - omuxta em ishlab chiqarishda qimmatli komponent hisoblanadi. 
3. Qobiq ajratish jarayonining usullari. 
Qobiq ajratishdan keyin hosil bo`lgan mahsulotlarni saralash ularning 
fizik xususiyatlariga asoslangan. Boshqa mahsulotlardan kichik o`lchamlari 
bilan farq qiladigan un va maydalangan mag’iz belgilangan o`lchamli 
elaklarda ajratib olinadi. 
Un shtamplangan yoki metal matoli elaklarning elanmasi bilan ajratib 
olinadi. Unni ajratib olish uchun qo`llanadigan elaklarning nomeri qayta 
ishlanadigan ekin doni turidan bog’liqdir. SHolini qayta ishlashda hosil 
bo`lgan unni aylana teshikli diametri 1,5 mm elak elanmasi bilan olinadi, 
no`xatning uni - aylana teshikli diametri 1,0 mm, arpaning uni - N 056, 
bug’doyning uni - N 063, grechixaning uni - N 080 elak elanmasi bilan 
olinadi. 
Maydalangan mag’iz unni ajratib oladigan elaklarning qoldig’i bilan yoki 
standart tomonidan o`rnatilgan elaklar bilan ajratib olinadi. 
Qobiq don va mag’izdan aerodinamiq xususiyatlari bilan farq qiladi va 
aspiratorlarda ajratib olish mumkin. 
SHunday qilib, ketma ket elovchi mashinalarni va aspiratorlarni qo`llagan 
holda un, maydalangan mag’iz va qobiqni ajratib olish mumkin. Buning 
uchun oddiy elovchi mashinalar - elakdon, markazdan qochma burat, 
Yormaajratgich, aspiratorlar qo`llaniladi. 
Qobig’i ajratilgan mag’iz va don aralashmasini bir biridan ajratish 
murakkab operatsiya hisoblanadi. CHunki bu komponentlarning fizik 
xususiyatlari bo`yicha farqlari juda kam. Qobig’i ajratilgan mag’iz va donni 
ajratish uchun har xil usullar va mashinalar qo`llaniladi. 

---

69 
Qobiq ajratishdan keyin hosil bo`lgan mahsulotlarni saralash uchun 
qo`llanadigan printsipial sxema 7-rasmda keltirilgan.
Qobig’i ajratilgan mag’iz va don aralashmasini bir biridan ajratish 
jarayoni faqat qobig’i (plyonkasi) mag’iz bilan birga o`smagan donlar uchun 
qo`llaniladi. Bu ekin donlarining qobig’ini ajratish natijasida, xossalari bilan 
farq qiluvchi ikkita mahsulot - qobig’i ajratilgan mag’iz va qobig’i 
ajratilmagan don olinadi. 
Yorma ajratishni quyidagi to`rtta ekin donlarini qayta ishlaganda qo`llash 
mumkin: sholi, tariq, suli va grechixa.