Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi

1. Oraliq mahsulotlarni sifati bo`yicha saralashning asosiy vazifalari. 
Elakdonlarda saralash natijasida ajratib olingan yormalar fraktsiyasi 
geometrik o`lchamlari bo`yicha etarli darajada bir xil bo`ladi. Ammo ba`zi 

---

59 
yorma bo`lakchalari bir-biridan endosperm miqdori bilan ancha farq qiladi. 
Agar donni maydalash jarayonida bo`lakchalar endospermni ichki kraxmalli 
qatlamlaridan tashkil topgan bulsa, ular kuldorligi past bo`lgan (toza) 
yormachani hosil qiladi. Agar bo`lakchalar yuqori qatlamlardan tashkil 
topgan bo`lsa, ular aleyron qatlamdan va hatto donning qobiqlaridan tashkil 
topgan bo`lishi mumkin. Yormachalar massasi tarkibida murtak bo`lakchalari 
ham bo`lishi mumkin. 
Un tortishda bu har xil sifatli aralashmadan toza endospermli 
bo`lakchalar ajratib olingan bo`lishi kerak. Toza endospermli bo`lakchalarni 
(yormachalarni) yanchish natijasida yuqori navli un olinadi. Yormachalar 
massasi tarkibidan toza endospermli yormachalarni ajratib olish vazifasini 
boyitish jarayonida havoli-g’alvirli mashinalarda bajariladi. 
2. Havoli-g’alvirli mashinalarda yormachalarni boyitish. 
Yormachalarni 
havoli-g’alvirli 
mashinalarda 
boyitish 
jarayoni 
yormachalarning zichligi va aerodinamiq xususiyatlariga asoslangan bo`ladi. 
Havoli-g’alvirli mashinalar asosan yormalash jarayonida hosil bo`lgan 
yormachalarni sifati bo`yicha saralash maqsadida qo`llaniladi, ya`ni 
kuldorligi past bo`lgan yormachalar elanma sifatida ajratib olinadi va 
yanchish jarayonidagi valli dastgohlarga yuborilib sifatli un olishni 
ta`minlaydi. Bundan tashqari havoli-g’alvirli mashinalar manna yormasini 
ajratib olishda ham qo`llaniladi. 
Hozirgi paytda un ishlab chiqarish sanoatida asosan A1-BSO rusumli va 
ba`zi bir tegirmonlarda ZMS-2-2, ZMS-2-4 rusumli havoli-g’alvirli 
mashinalar ishlatiladi. 
Yormachalarni havoli-g’alvirli mashinalarda sifati bo`yicha saralash 
jarayoni ko`p omillardan bog’liq bo`ladi: elaklarni tavsifidan, mashinaga 
tushadigan solishtirma yuklamadan, Yormachalarni o`lchamlari bo`yicha 
tekislanganligidan, tanlangan ishchi parametrlardan (elaklarni tebranish 
chastotasi, elaklarni qiyaligi, havo oqimining tezligi). 
Yormachalarni 
havoli-g’alvirli 
mashinalarga 
yuborishdan 
oldin 
Yormachalarni 
katta 
aniqlikda 
tekislanganligini 
ta`minlash 
uchun 
elakdonlarda bo`lakchalar o`lchami bo`yicha saralanadi. elaklarni tanlashda 
Yormachalarning yiriklik sinfi aniqlanadi, ya`ni ularni ajratib olishda 
qo`llanilgan elak nomerlari aniqlanadi.