Buxoro oziq-ovqat va yengil sanoat texnologiyasi

partiyalarini tuzish uchun tegirmonga yuboriladigan donning kleykovina 
miqdori va sifati hisobga olinadi. Navli un tortishda yuboriladigan donning 
kleykovina miqdori 25 % dan kam bo`lmasligi, donni to`liq maydalab un 
tortishda 20 % dan kam emas va kleykovinaning sifat ko`rsatkichi II 
guruhdan past bo`lmasligi kerak. 
Donni gaz hosil qilish xususiyati hamirni achish jarayonida va non 
yopish jarayonida hosil bo`ladigan karbonat angidrid gazi bilan tavsiflanadi. 
Unning disperslik (yiriklik) tarkibi qayta ishlanadigan donning sifat 
ko`rsatkichlariga va un tortish sharoitiga bog’liqdir. 
Navli u tortishda un zarrachalarining o`lchamlari 1 mkm dan 250 mkm 
gacha bo`ladi, donni to`liq yanchib olingan unning o`lchamlari 750 mkm 
gacha bo`ladi. 
Unning disperslik tarkibi hamir qorishda katta ahamiyatga ega bo`lib, 
unning dispersligi (yirikligi) bo`yicha standartlashtirilgan. 
Hamirning fizik xususiyatlari donni nonboplik xossalarini to`liq 
tavsiflaydi. Bug’doy unidan qorilgan hamirning fizik xususiyatlari 

---

26 
al’veograf, valorigraf, farinograf va boshqa asboblarda aniqlanadi. Bunda 
hamirning reologik xususiyatlari aniqlanadi. 
Namunaviy non pishirish ko`rsatkichlariga quyidagilar kiradi: qolipda 
pishgan nonning hajmiy chiqishi; nonning yoyilib ketishi; non mag’izini 
g’ovakliligi; kislotaliligi va boshqa ko`rsatkichlar. Bu ko`rsatkichlar donning 
nonboplik xossalarini to`liq baholaydi va uning sifatini texnologik 
baholashda hal qiluvchidir. 
Takrorlash uchun savollar 
1. Donning texnologik xossalari qanday aniqlanadi? 
2. Donning texnologik xossalariga donning qaysi sifat ko`rsatkichlari 
ta`sir qiladi? 
3. Dondan olinadigan un va yormaning chiqishiga qaysi omillar ta`sir 
qiladi? 
4. Un va yormaning sifat ko`rsatkichlariga donning qaysi ko`rsatkichlari 
ta`sir qiladi? 
5. Un va yormaning chiqishiga va sifatiga donning sifat ko`rsatkichlari 
qanday ta`sir qiladi? 
6. Donning unboplik xossalarini keltiring. 
7. Unning nonboplik xossalarini keltiring. 
8. Donning unboplik xossalari qaysi ko`rsatkichlar bilan aniqlanadi? 
9. Unning nonboplik xossalari qaysi ko`rsatkichlar bilan aniqlanadi?