Buxoro muhandislik-texnologiya instituti

 
Uzumni qayta ishlashning prinsipial sxemasi 
 
 
Sharoblarning sinflanishi 
SHaroblar  tabiiy  texnologiyasi  bo‗yicha  ishlab  chikarishda  gazlangan, 
xushbo‗ylashtirilgan  va  kelib  chiqishi  bo‗yicha  nomlangan  sharoblarga  bo‗linadi. 
Tarkibidagi  spirt  va  qand  bo‗yicha  nordon  va  nimnordon,  nimshirin,  quvvatlangan, 
yarim  desert,  desert  sharoblar  mavjud.  Nordon  sharoblarda  spirt  miqdori  9-12x% 
gacha bo‗ladi. Qand miqdori 0,2-0,3x% ga teng. Nim nordon sharoblarda quvvati 9-
12x%,  qandi  0,3-1,5x%  bo‗ladi.  Nim  shirin  qandi  1,5-5x%  gacha  quvvatlangan 
sharoblarda spirti 16x% dan yuqori, qandi 7-8,5%, desert sharoblarda qandi 16-26x% 
gacha,  spirti  16x%  dan  kam  emas.  Likyorli  sharoblarda  esa  qandi  32-35x%  dan 
yuqori  bo‗ladi.  SHaroblar  saqlanish  davomiyligi  bo‗yicha  yosh,  saqlangan 

---

288 
 
sharoblarga  bo‗linadi.  Sifati  bo‗yicha  oddiy,  markali  sharoblarga  bo‗linadi.  Rangi 
bo‗yicha oq, pushti va kizil rangli sharoblarga bo‗linadi. 
Maxsus  sharoblarga  portveyn,  madera  va  xeres  tipidagi  sharob  kiradi.  Bu 
sharoblar  maxsus  qurilmalarda  ishlov  berilib  olinadi.  Ular  boshqa  sharoblarga 
nisbatan ta‘mi, rangi va ishlab chiqarish texnologiyasi bilan farq qiladi. 
Nordon  sharoblar  uchun  sharbat  tarkibidagi  qand  miqdori  to‗liq  bijg‗itiladi. 
Nim nordon, nim shirin va shirin sharoblar nordon sharoblarga qo‗shimcha qo‗shib 
tayyorlanadi. 
Desert sharoblar uzum sharbatini bijg‗itib sharobning kondensatsiyasiga qarab 
etil spirti va vakuum sharbat qo‗shib olinadi. 
Hususiyati  va  quvvati  bo‗yicha  sharoblar  kategoriyaga  ko‗ra  bir  biridan 
farqlanadi.  Sharoblarning  eng  qiymatlisi  ishlab  chiqarish  jarayonida  etil  spirti 
qo‗shilmagan tabiiy sharoblar hisoblanadi.  
Yuqori sifatga ega bo‗lgan nozik ta‘mli va xushbo‗y xususiyatga ega sharoblar 
asosan pishgan, sog‗lom,  yangi yoki ozroq qurigan uzumlardan olinadi. Chunki xar 
bir uzum navida o‗ziga hos bo‗lgan kimyoviy moddalarni to‗play oladigan biologik 
xususiyat mavjud.  
Alkogolsiz  ichimliklar  ishlab  chiqarish  sanoatidan  tashqari  alkogolli 
mahsulotlar  ishlab  chiqarish  sanoatida  quvvatlangan  uzum  sharoblaridan 
foydalaniladi.  Tashqi  ko‗rinishi  bo‗yicha  sharoblar  tiniq,  loyqasiz,  cho‗kmasiz  va 
qo‗shimchalarsiz bo‗lishi kerak.  
Mazasi,  xushbo‗yligi,  hidi  kabi  ko‗rsatkichlar  aynan  bir  turdagi  sharobga 
tegishli  bo‗lib,  buketda  qo‗shimcha  hidlar  bo‗lishiga  ruxsat  etilmaydi.  Alkogolsiz 
ichimliklar  tayyorlash  uchun  uzum  sharoblaridan  tashqari  rezavor  meva  –sharbat 
mahsulotlari  ham  tanlanadi.  Sharob  olish  uchun  olingan  xom  ashyolardan  qayta 
ishlangan  mahsulotlar  o‗ziga  xos  ta‘mga  va  mazaga  ega  bo‗lishi  kerak.  Qayta 
ishlangan  rezavor  meva  sharob  xom  ashyolari  saqlash  muddatiga  chidamli  va  shu 
nomlangan sharobning mazasiga va xushbo‗yligiga ega bo‗lishi kerak.  
Qayta  ishlangan  uzumli  sharob  xom  ashyolari  yog‗och  idishlarda,  emal 
sisternalarda,  zanglamaydigan  po‗lat  idishlarda,  metal  va  temir  beton  sig‗imlarda, 

---

289 
 
ichki  tomonidan  himoya  vositasi  bilan  ximoyalangan  idishlarda  saqlanishi  zarur. 
Tayyorlanadigan sharob turiga qarab uzum oq yoki qizil uslubda qayta ishlanadi.  
Oq  uslubda  uzumni  qayta  ishlaganda  uzumni  bandi  olib  tashlanadi,  uzumni 
yanchib mezga olinadi, mezgadan o‗z navbatida oqim va bosim sharbatlari yumshoq 
texnologik rejimda ajratib olinadi. Bu uslubda oq pushti va qizil sharobbop uzumlari 
qayta  ishlanib  toza,  engil,  sifatli  shampan,  xeres  va  konyak  xom  sharoblari, 
tayyorlanadi.  Uzumni  oq  uslubda  qayta  ishlaganda  uzum  rezolar  xujayralarining 
qattiq  buzilishidan  saqlash,  engil  sharoblar  guruxidagi  sharoblarni  sifatini  buzuvchi 
(oqsil,  fenol,  bo‗yoq,)  ekstraktiv  moddalarni uzum  po‗stlog‗idan  sharbatga  o‗tishini 
oldini oladigan ishlov va texnologik rejim tanlanadi. Oq xo‗raki sharoblar 2-3 yilda 
uyg‗un  (garmonichniy),  to‗liq,  mayin  tamga  boy  va  original  xushbo‗ylikga,  tilla-
xashak  rangiga  ega  bo‗ladi.  Uzumni  oq  uslubda  qayta  ishlaganda  butun  tsxnologik 
doira  davomida  kisloroddan,  mikroorganizmlardan  saqlash  maqsadida  oltingugurt 
tutatiladi  yoki  sepiladi.  Uzumni  oq  uslubda  qayta  ishlash  uchun  uzviy  ishlaydigan 
liniyalari mavjud.