Xamir zuvalalarini oxirgi tindirish
. Oxirgi tindirish jarayonida xamir
bo‘laklarida bijg‘ish davom etadi. Bunda ajralib chiqqan uglerod ikki oksidi xamirni
g‘ovaklantirib, hajmini oshiradi. Shakl berilgan xamir zuvalalarining tindirish
davomiyligi ularning massasi, tindirish sharoitlari, xamir retsepturasi, unning
xossalari va boshqa omillarga ko‘ra keng chegaralarda (25 dan 120 minutgacha)
tebranib turadi. Havo haroratini 80-85% nisbiy namlikda 30 dan 40˚C gacha oshirish
tindirish davomiyligini 23-25% ga qisqartiradi ―Issiq non‖ do‘koniga ega kichik
novvoyxonalarda xa-mirni bo‘laklash. Bugungi kunda ko‘pgina kichik
novvoyxonalarda xamirni bo‘laklash, dumalatish, xamir bo‘laklariga aniq bir shakl
berish ―Vinkler‖, ―Ekmasan‖ yoki boshqa firmalar jihozlari kompleksiga kiruvchi
bo‘laklash mashinalarida amalga oshiriladi.
Bulardan gidravlik xamir bo‘laklovchi mashina, uzunchoq (batonsimon) shakl
beruvchi mashina ―BISTRO‖tasvirlangan.
230
Nonning namligi uning energetik qiymatiga ta‘sir etuvchi asosiy omillardan
biridir.Namlikning oshishi bilan nonning energetik qiymati pasayadi. Non
tayyorlashda qanchalik ko‘proq yog‘ qo‘llanilsa, mahsulotning energetik qiymati
shunchalik ortadi.Bir sutkada turli non mahsulotlaridan 500 gr miqdorda
iste‘molqilinganda inson organizmining energiyaga bo‘lgan ehtiyojini 40-42%,
oqsillarga-43%, shu lumladan, o‘simlik oqsillariga 97%,kraxmalga 52%, qandlarga-
19%, ballast moddalarga (gemiselluloza va sellulozaga-79%), almashinmaydigan
aminokislotalardan lizinga-28%, metioninga-19%, mineral elementlardan kalsiyga-
13,1%,vitanimlarga-24-50% ga qondiradi.Mamlakatimizning ayrim hududlarida
buqoq kasalligining (qalqonsimon bez kasalligi) oldini olish uchun nonni yod bilan
boyitish keng qo‘llaniladi.Bu maqsad uchun toza yod preparatidan yoki yodga boy
dengiz karamidan foydalaniladi.
231
Non mahsulotlarining sifati tegishli me‘yoriy hujjatlar (GOST,TSH, O‘zDSt)
talablariga mos kelishi kerak. Meyoriy hujjatlarda xomashyoning sifati, unning navi,
mahsulotni pishirish usuli va massasi, uning organoleptik, fizik-kimyoviy va
mikrobiologik ko‘rsatkichlariga talablar keltirilgan.Nonning organoleptik sifat
ko‘rsatkichlariga uning tashqi ko‘ri-nishi (shakli, yuzasining holati va rangi ),
mag‘zining holati (pishganligi, yangiligi, g‘ovakligi, elastikligi), ta‘mi vahidi kiradi.
Mahsulotning shakli to‘g‘ri, yuqori qobig‘I qavariq, yuzasi silliq, yoriqlar-siz,
yaltiragan, mag‘zi pishgan, elastik, yaxshi va bir tekis g‘ovak-langan, ta‘mi va hidi
nomiga xos, begona ta,m va hidsiz bo‘lishi kerak. Asosiy fizik-kimyoviy mag‘zining
namligi, kislotaligi, g‘ovakligi hamda qand va yog‘nong miqdori kiradi. Namlikning
miqdori mahsulotning oziqaviy qiymatini belgilaydi va iqtodiy ahamiyatga ega.
Bug‘doy unidan tayyorlangan turli nonbulka mahsulotlari uchun mag‘zining namligi
32-48% ni, javdar noni uchun 48-51%.Nonning kislotaligi uning ta‘mini belgilaydi
va texnologik jarayonni aniq olib borilganligi to‘risida dalolat beradi. Javdar
nonlarining ayrim turlari uchun kislotaliligi 9-12˚ ni, bug‘doy unidan tayyorlangan
non-bulka mahsulotlariniki -2-6˚ ni tashkil qiladi.Mag‘izining g‘ovakliligi non
hajmini, ayniqsa, uning organizm tomonidan hazm bo‘lashini belgilaydi. Namligi
past, yaxshi bijg‘imagan xamirdan hamda nuqsonli undan tayyorlangan non mag‘zi
zichroq, kam g‘ovaklangan bo‘ladi. Nonning g‘ovakliligi 42% dan boshlab (jaydari
javdar unidan) to 70-72% (bug‘doy unidan pishirilgan mahsulotlar, naviga ko‘ra) va
undan yuqori qiymatlarni tashkil qilishi kerak. Mikrobiologik talablar oziq-ovqat
232
mahsulotlarining xavfsizlik mezonlarini qamrab olib, ularga binoan toksik (zaharli)
elementlar, mikotoksinlar, pestitsidlarning miqdori chegaralangan me‘yorlardan
oshmasligi kerak.
Do'stlaringiz bilan baham: |