|
PEST tahlil matritsasining namunasi
«P» (Political) siyosiy va huquqiy muhit omillari
|
«E» (Economic) iqtisodiy muhit omillari
|
P1.
P2.
P3.
P4.
|
Е1.
Е2.
Е3.
Е4.
|
«S» (Social) ijtimoiy muhit omillari
|
«T» (Technological) texnologik muhit omillari
|
S1.
S2.
S3.
S4.
|
Т1.
Т2.
Т3.
Т4.
|
So’ng, PEST-tahlil parametrlarining har bir turi uchun omillar guruhlari, voqealar, imkoniyatlar/tahdidlar, ma'lum bir hodisaning yuzaga kelishi ehtimoli yoki ularning namoyon bo'lishi, shuningdek ularning ahamiyati va ta'sir darajasi (3-jadval) aks ettirilishi kerak.
3-jadval.
Siyosiy omillar guruhining ta'sirini baholash (miqdoriy tahlil)
Omillar guruhi
|
Voqealar/omillar
|
Tahdid (-)/Imkoniyat (+)
|
Namoyon bo'lish ehtimoli
|
Ahamiyati
|
Transport tizimiga ta'siri
|
Political
|
P1.
|
...
|
...
|
...
|
...
|
P2.
|
...
|
...
|
...
|
...
|
P3.
|
...
|
...
|
...
|
...
|
P4.
|
...
|
...
|
...
|
...
|
Keyingi bosqichda, muhim ahamiyatga ega bo'lgan omillarning namoyon bo'lishi aniqlanadi va kompaniya rahbariyatining bunday imkoniyatlar va makromuhitning tashqi tahdidlari paydo bo’lishiga ehtimoliy javob choralari ko'rsatiladi (4-jadval).
4-jadval
PEST-tahlilning tanlangan guruhlarining alohida omillarining yuzaga kelishi ehtimoli va ularning namoyon bo'lishiga ehtimoliy javob choralari (sifat tahlili)
Omillar guruhi
|
Omil va uning yuzaga kelishi ehtimoli
|
Namoyon bo’lishi
|
Rahbariyatning ehtimoliy javob choralari
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Yaqin muhitni tahlil qilish korxonaning bozor muhitini tahlil qilish bilan bog'liq. Quyidagi asosiy elementlarni o'z ichiga oladi:
ishlab chiqarish prognozi;
strukturaviy o'zgarishlar prognozi;
raqobat prognozi.
Korxonaning resurs salohiyatini (ichki imkoniyatlarini) tahlil qilish strategik tahlilning muhim bosqichidir. Korxonaning ichki imkoniyatlarini baholashning zamonaviy G'arb usullari qiymatlar tizimiga asoslangan (M. Porter qiymatlar zanjiri).
O'tish iqtisodiyotida korxonalarining resurs salohiyatini tahlil qilish quyidagi asosiy jihatlarni o'z ichiga olishi mumkin:
ishlab chiqarish-xo'jalik faoliyati va resurslardan foydalanish samaradorligini tahlil qilish;
korxonaning mulkiy kompleksini tahlil qilish;
moliyaviy tahlil.
2.3. Sanoatning keyingi holati va raqobatbardosh tahlil
Raqobatni boshqarish raqobatbardosh ustunliklarni qo'lga kiritish yoki ushlab turish uchun eng foydali pozitsiyalarni ta'minlashga qaratilgan. Raqobatchilarning potentsial imkoniyatlarini baholash, ularning harakatlarini va raqobat tahdidining darajasini baholash, raqobatchilarning harakatlarini taxmin qilish kerak. Raqobat tahlili bozor muvaffaqiyatining ajralmas shartidir.
Raqobat tahlili - to'plangan ma'lumotlar va ekspert xulosalarini o'rganish asosida raqobatchilarning imkoniyatlari va harakatlarini baholash va prognoz qilishdir.
Bozor korxonasini raqobatbardosh tahlil qilish maqsadi raqobatning mavjudligi va turini aniqlash, raqobatning intensivligini baholash, raqobat omillarining xususiyatlari va modellashtirilishi hisoblanadi.
Har qanday sanoat yoki bozorni raqobatbardosh tahlil qilishning asosiy maqsadi raqibning kuchli va zaif tomonlari, uning strategiyasi, niyatlari va o'z harakatlarining samaradorligini oshirish imkoniyatlari haqida yetarli ma'lumot olishdir.
Sanoatdagi raqobatchilarning qiyosiy tahlillari juda batafsil (bir necha yil oldin raqobatchilarning hatti-harakatlarini taxmin qilishgacha) amalga oshirilishi mumkin va qisqa muddatli muammolarni hal qilish uchun yetarlicha katta bo'lishi mumkin. Raqobat muhitini tahlil qilishni talab qiladigan vaziyatlar:
marketing strategiyasini ishlab chiqish, tovarlarni joylashtirish;
savdo rejasini prognozlashtirish;
assortimentni va tovar siyosatini ishlab chiqish;
tovarlar narxini belgilash;
mahsulotni ishlab chiqish: mahsulotning xususiyatlari va asosiy tavsiflarini tanlash;
mahsulotni rag'batlantirish strategiyasini ishlab chiqish.
Raqobatchilarni tahlil qilishda birinchi qadam raqobatchilarni ajratib olishdir.
To’g'ridan-to'g'ri raqobatchilar — aynan bir xil yoki o'xshash mahsulot yoki xizmatlarni taklif qiluvchi kompaniyalardir. Iste'molchilar sizning kompaniyangizdan ushbu kompaniyalarga osongina o'tishlari mumkin, shuning uchun ular eng jiddiy raqobatni tashkil qiladi. Bundan tashqari, ular bozorda ancha oldin paydo bo'lganligi sababli, ular allaqachon raqobat ustunliklariga ega.
Bilvosita raqobatchilar — o'rnini bosadigan tovarlar va xizmatlarni taklif qiluvchi kompaniyalardir. To'g'ridan-to'g'ri raqobatchilar bilan bozor ulushi uchun kurash olib borayotib, kompaniyalar ba'zan bilvosita raqobatchilarni ko'zdan qochiradilar. Ushbu raqobatchilar sizning bozorlaringizni bir xil yoki o'xshash qiymat taklifi bilan egallashlari mumkin, ammo butunlay boshqa mahsulotni taklif qilishadi. Misol uchun, sizning bulochka va non mahsulotlaringizning sotilishi sekinlashdi, sababi boshqa non do’koni ochilganida emas, balki sizning hududingizda ommaviy iste'molchi uchun mavjud bo'lgan fitness markazi paydo bo'ldi va ko'pchilik yangi hayotni boshlashga qaror qildi – muntazam ravishda sport bilan shug'ullanish va un mahsulotlarini istisno qiladigan parhezga o'tirish.
P. Doyl tasnifiga ko'ra (12-rasm) xarajatlar bo’yicha yetakchilik qilish strategiyasidan foydalanadigan bevosita raqobatchilar guruhlari barcha turdagi ishlab chiqarish va sotish xarajatlarini minimallashtirish orqali arzon narxlar yordamida bozorni egallashga intilishadi. Differentsiatsiyalash guruhining sa'y-harakatlari mahsulotning asosiy parametrlari bo'yicha iste'molchilar ehtiyojlarini eng yuqori darajada qondirishga qaratilgan.
Iste’molchilar
|
|
Tovarlar
|
O’xshash
|
Turli xil
|
O’xshash
|
To’g'ridan-to'g'ri raqobatchilar (O’xshash mahsulot va xizmatlarni aynan shu mijozlar toifalariga taklif qiladilar)
|
Bilvosita raqobatchilar (Bir tarmoqdagi tashkilotlarga turli xil mahsulotlarni sotadilar)
|
Turli xil
|
Tovar raqobatchilari (turli xil xaridorlarga bir xil mahsulotlarni sotadilar)
|
Yashirin raqobatchilar (turli xil profilfagi firmalar)
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
