Buxoro davlat universiteti «O’zbekiston tabiiy geografiyasi» fani bo’yicha ma’ruza matni

Kamyob metallar – volfram - asosiy magmatizmdan so`ngi kontakt zonasida hosil bo`lgan, konlari Nurota, Chaqilikalon, Qoratepa, Zirabuloq tog`larida uchraydi. Nurota tog`larida – Langar, Quytosh, Ingichka, Jom va boshqalar. Chotqol–Qurama tog`larida (Sargardon).

Molibden konlari, Chotqol va Qurama tog`larida mavjud. Qalayining eng katta koni Qarnobda uchraydi.

Vismut konlari Chotqol va Qurama tog`laridan aniqlangan, ular O`rta saroy va Burchmulla konlari.

Simob va surma – Respublika hududidan qazib chiqarilmaydi.

Aniqlangan konlari Ko`kpatas, Qorasuv va boshqa konlari ochilgan.

Nodir metallar - Oltinning endog`en va ekzogen (Marjonbuloq) konlari bor. Endogenlari – intruziya va vulkanizm bilan bog`liq genetik jihatdan gidrotermal holatda yuzaga keladi. Qumtoshli-slaneslar qatlamida kembriygacha bo`lgan davrdan silurgacha bo`lgan davr jinslari orasida uchraydi. Muruntog`, Ko`kpatas rayonlarini ahamiyati katta, Olmaliqda-Sartabutkon, Oqtuproq konlari.

Alyuminiy xomashyosi ko`p manbalarda aniqlangan, lekin koni yo`q. Eng katta manbai Tomditog`ni Oqtosh tarmog`ida, Nurota tog`laridagi Mirishkor va Qizilbuloq rayonda uchraydi. Bular paleozoy qatlamlari orasida uchraydigan boksit. Mezazoy erasidagi boksitlar yura, bo`r davrlari qatlamlarida uchraydi. Boysun tog`larida ham zahiralari topilgan.

Kaolin. Angren rayonida kaolin-ko`mir bilan birga uchraydi. Uning qalinligi 2-46 m. gacha, yuqori Paleozoyni effuziv jinslarini nurashidan hosil bo`lgan.