Volfram 1781 yilda shved kimyogari K. Sheele tomonidan volfram angidridi wo

FERROVOLFRAM
Volfram 1781 yilda shved kimyogari K. Sheele tomonidan volfram angidridi WO₃ shaklida kashf etilgan va keyinchalik sheelit deb ataladigan volfram mineralidan ajratib olingan. Yer qobig'idagi volfram miqdori 1*10^-4% ni tashkil qiladi. Ferrovolfram birinchi marta 1893 yilda aluminotermik usulda olingan.
Volfram zamonaviy texnologiyada sof metall shaklida va bir qator qotishmalarda keng qo'llaniladi. U asbob, konstruktiv, yuqori tezlikli va boshqa po'latlarni qotishma uchun ishlatiladi, u yuqori qattiqlik va aşınmaya bardoshli sermet qotishmalarining bir qismi, volfram karbidiga asoslangan qattiq qotishmalar, issiqlikka chidamli va ba'zi maxsus qotishmalar. Yuqori haroratlarda o'tga chidamliligi va past bug' bosimi volframni radio va rentgen texnologiyasidagi elektrovakuum qurilmalari qismlari uchun, shuningdek, cho'g'lanma lampalardagi filamentlar va spirallarni ishlab chiqarish uchun ajralmas qiladi. Texnologiyaning turli sohalarida volframning ba'zi kimyoviy birikmalari, masalan Na₂WO₄ ,WS₂ va boshqalar ishlatiladi.
1. Volfram va uning birikmalarining xossalari
Volfram D.I.Mendeleyev elementlar davriy sistemasining VI B guruhi elementi hisoblanadi. Volframning atom raqami 74, atom massasi 183,85, elektron qobig'ining konfiguratsiyasi 4f¹⁴5d⁴ 6s², valentligi 2 dan 6 gacha (yuqori valentli birikmalar eng barqaror), zichligi 19,3-19,9 g/sm³ ga teng. , volframning erish nuqtasi 3410 °C, qaynash nuqtasi 5930 °C.
W-Fe tizimi. Volfram γ-Fe hududini toraytiradi (1-rasm). Sanoat ferrovolframdagi standart volfram miqdori > 60% bo'lsa, eritma harorati taxminan 2580 ° C ni tashkil qiladi. Temir asosidagi eritmalardagi volfram eritmalari idealga yaqin, 1600 ° C da γ_W(Fe)=1.
W-O tizimi. Kislorod bilan volfram bir qator WO₂ ,W₄O₁₁ va WO₃ oksidlarini hosil qiladi. (2-rasm). Volfram kislorodli birikmalarining ba'zi xususiyatlari quyida keltirilgan:
1-jadval

Oksid	WO3	WO2
Rangi	Limon-sariq	To`q jiggarrang
Kristal panjarasi	monoklinik	monoklinik
Zichligi g/sm^3	7.2-7.4	10.9-11.1
∆C^0P , Dj/(mol*K)	79.7	55.8
∆H^0обр , kDj/mol	-841.3	-588.1
S^0298 , Dj/(mol*K)	81.6	50.6

Oksid hosil bo'lish reaktsiyalarining Gibbs energiyasining haroratga bog'liqligi quyidagi shaklga ega:
W_(T)+ O₂=WO_3(T); ∆ G⁰₂₉₈=-134333+42.63TlgT+383.3T Dj/mol
W_(T)+ O₂=WO_2(T); ∆ G⁰₂₉₈=-578930+152.98T Dj/mol

1-rasm. W-Fe tizimining muvozanat holati diagrammasi.



2-rasm. W-O tizimining muvozanat diagrammasi.