Buxoro davlat universiteti a. N. Murtazoyev texnik mexanika

15.4-rasm
Loyihalash yo’li.

1. 
   Tolkatelning siljish diagrammasini qurish.
   
2. 
   Tolkatelni tezlik analogi diagrammasini siljish grafigini grafik differensiyalash metodi bo’yicha qurish (bunda masshtablar teng bo’lishi kerak.)
   
3. 
   Tezlik yo’qotish bo’yicha qurish analogi grafigini tolkatelni kontakt nuqtasida siljish funksiyasida tezlik analogi va siljish diagrammalari burchak parametrini grafik yo’qotish bo’yicha qurish.
   
4. 
   Kulachokning minimal radiusini topish va uning markazini joylashish zonasini aniqlash uchun, hosil qilingan minimal qiymati bo’yicha abssisa o’qiga og’ma ikkita urunma o’tqazish kerak.
   
5. 
   Kulachokni loyihalash.
   

Tolkatelning harakat xarakteri berilmagan

Bu holatda konstruktor o’zi tolkatel harakatining xarakterini dinamik holatlarga qarab tanlaydi:

Tezlanishning o’zgarish qonuniyatida, qattiq va yumshoqzarblarni bo’lish, bo’lmasligiga qarab. Shuning uchun, boshlang’ich berilganlarda tolkatel harakatining xarakteri berilmasdan, ish prossesda tezlanishning o’zgarishi beriladi.
Loyihalash yo’li.

1. 
   Tolkatelni tezlanish analogi diagrammasini qurish.
   
2. 
   Tolkatelning tezlik analogi diagrammasini tezlanish analogi grafigini rafik integrallash metodi bo’yicha qurish.
   
3. 
   Tolkatelni siljish diagrammasini tezlik analogi grafigini grafik integrallash metodi bo’yicha qurish.
   

Qolgan punktlar, oldingi holatdagidek bo’ladi.
16-MAVZU: ODDIY TISHLI MEXANIZMLAR VA ULARNING O’LCHAMLARI.


REJA:

1. 
   Tishli mexanizm ta’rifi.
   
2. 
   Tishli mexanizm xillari.
   
3. 
   Tishli uzatma xillari.
   
4. 
   Ilashmaning asosiy qonuni
   
5. 
   Uzatish nisbatining o’zgarmaslik sharti
   
6. 
   Evolventa va uning xossalari.
   

Tishli mexanizmlar texnikada keng qo’llanadigan mexanizmlardan hisoblanadi. Bunday mexanizmlar mshinada qo’llanadigan hamma uzatish mexanizmi konstuksiyasida ishlatiladi. Bu mexanizmning umumiy ta’rifi: tishli mexanizmda harakat ish prossesida bir-birini almashtiruvchi zvenodagi maxsus burtik (vistup) yordamida uzatiladi:bu brtiklarni tishlar, zvenoni esa – tishli g’ildirak deyiladi. Tishli reykali mexanizm zvenolaridan birini tishli reyka deyildi. Tishli mexanizmning ko’pchilik zvenosi tishli g’ildirak, dumaloq ko’rinishidan bo’ladi. Ba’zi dumaloq bo’lmagan g’ildirakli tishli mexanizmlar uchraydi.

Tishli mexanizm ikki xilga ajratiladi: g’ildirak o’qlari qo’zg’almas va ba’zi bir g’ildirak o’qlari qo’zg’aluvchan. Birinchi ko’rinishida mexanizmda stoykaga nisbatan g’ildirak o’qi qo’zg’almas; yuk ko’tarish kranlarning reduktori, avtomonbillarning uzatish karobkasi, xetallkesuvchi stanoklarning tezlik karobkasi va h.k. Ikki kio’rinishdagi tishli mexanizmlarda ba’zi bir g’ildiraklarning o’qi stoykaga nisbatan qo’zg’aluvchan. Bunday mexanizmlari planetar deyiladi, ular planetar reduktor konstruksiyaning asosini tashkil etib, asosan tansport mashinalarida xususan samolyot va vertalyotda harakatni dvigateldan vintga uzatishda va boshqarish sistemalarida foydalaniladi.