|
Anton Chexov
192
Shchukina, ko‘z yoshi qilib, – men mushtipar-
ga rahmingiz kelsin! Men bir mushtipar ayol-
man, himoyachim yo‘q... Qiynalganimdan o‘lib
bo‘ldim... Ijarachilar bilan sudlashsam, erim-
ning tashvishini tortsam, uy-ro‘zg‘orga qa-
rasam, buning ustiga kuyovim ham beamal
bo‘lsa... Nomiga yeyman, ichaman, aslini su-
rishtirsangiz, zo‘rg‘a yuraman... Tuni bilan ux-
lamay chiqdim.
Kistunovning yuragi gupillab ura boshladi.
Aftini burishtirib, qo‘lini chap ko‘kragiga qo‘yib,
Shchukinaga yana gap tushuntira boshlagan
edi, biroq ovozi bo‘g‘ildi...
– Yo‘q, kechirasiz bo‘ldi, siz bilan so‘zlashish-
ga toqatim qolmadi, – dedi u, qo‘lini siltab, –
sizga gap tushuntiraman deb boshim aylanib
ketdi. Bizni ham ishdan qoldirayapsiz, o‘zingiz
ham bekor vaqt sarflab o‘tiribsiz. Uhh!.. Alek-
sey Nikolayevich, – dedi xizmatchilardan biriga,
– Shchukina xonimga siz tushuntiring!
Kistunov qabulxonada o‘tirganlarning arzla-
rini eshitib bo‘lgach, o‘zining xonasiga kirib
ketdi-da, o‘n-o‘n beshta qog‘ozga qo‘l qo‘ydi,
Aleksey Nikolayevich hamon Shchukina bilan
ovora edi. Kistunov o‘zining xonasida o‘tirib,
Aleksey Nikolayevichning g‘o‘dillagan va bosin-
qi tovushini va Shchukinaning yig‘i aralash
chiyillagan ovozini eshitib o‘tirardi.
– Men bir ojiz mushtipar, kasalmand ayol-
man, – derdi Shchukina. – Aftimdan baquvvat
ko‘rinsam ham, surishtirib qaraganda bitta
ham sog‘ tomirim yo‘q... Ishtaham ham qoch-
Buqalamun
193
gan, zo‘rg‘a yuraman... Bugun ertalab qahvani
zo‘rg‘a ichdim. Mazasini ham bilmadim.
Aleksey Nikolayevich bo‘lsa hamma mah-
kamalar o‘rtasidagi farqni, qaysi arizalarning
qay
si idoraga olib borish kerakligini hamon
tushun tirib yotardi. Axir charchagandan keyin
uning o‘rnini hisobchi bosdi.
– Shunaqa ham badhazm xotin bo‘ladimi!
– derdi Kistunov, jig‘ibiyroni chiqqanidan bar-
moqlarini qirsillatib va grafindan dambadam
suv ichardi. – Judayam ahmoq, befarosat xo-
tin ekan-ku. Meni qiynadi, endi ularning ustiga
chiqib miyalarini qoqib yeydi, bu! Uh.. yuragim
yorilib ketay deyapti-ya.
Yarim soatdan keyin qo‘ng‘iroqni bosdi. Xo-
naga Aleksey Nikolayevich kirdi.
– Xo‘sh, nima bo‘ldi u xotinning ishi? – deb
so‘radi Kistunov, horg‘in bir holda.
– Gap tushuntiramiz deb o‘lib bo‘ldik, Pyotr
Aleksandrovich! Qiynalib ketdik! Biz bog‘dan
kelsak, u tog‘dan keladi...
– Ovozini yana bir eshitsam o‘laman... Tobim
qochdi... Jonim bo‘g‘zimga keldi...
– Qorovulni chaqirib, ko‘chaga haydab
chiqar tiramiz, qo‘yamiz.
– Yo‘q, yo‘q, aslo! – dedi Kistunov, qo‘rqib
ketib. – U dod-faryod ko‘tarishi mumkin, bu
uyda xonadonlar ko‘p, tag‘in ustimizda gap-so‘z
bo‘lib yurmasin... O‘zingiz yaxshilab tushun-
tiring, azizim.
Birozdan keyin yana Aleksey Nikolayevich-
ning g‘o‘ng‘ir-g‘o‘ng‘ir tovushi eshitildi. Chorak
Anton Chexov
194
soatcha vaqt o‘tdi, uning o‘rnini hisobchining
jaranglagan ovozi bosdi.
– Juda qabih xotin ekan! – dedi g‘azabi qay-
nab Kistunov, asabiylashib ketganidan yelka-
lari dag‘-dag‘ qaltirardi. – Eshakdan ham bat-
tar befahm ekan... Yana bodim qo‘zg‘adi...
– ...Boshim lo‘qillab og‘riyapti...
Narigi uyda Aleksey Nikolayevich juda kuch-
dan tolib, barmog‘i bilan stolni urdi, keyin pe-
shonasini urib ko‘rsatdi.
– Xullas, bosh deb qovoqni ko‘tarib yurgan
ekansiz, – dedi axiri, toqati toq bo‘lib.
– Ha, nima deyapsan o‘zing! – deb xafa bo‘ldi
ayol. – Bu gaplarni xotiningga borib ayt! Amal-
dor bo‘lmay ket! Qo‘lingga erk berma!
Aleksey Nikolayevich, darg‘azab holda uni
bo‘g‘ib o‘ldirguday bo‘lib qaradi-da, xirillagan
tovush bilan sekin:
– Yo‘qol hozir bu yerdan, – dedi.
– Nima deyapsan? – deb birdan chinqirib
yubordi Shchukina. – Nima haqingiz bor? Men
bir mushtipar ojiza ayol bo‘lsam, men bun-
ga sira chidab turolmayman! Erim zaxirada-
gi harbiy bo‘ladi! Voy, sening amalingga! Ad-
vokat Dmitriy Karlichning oldiga borib bir arz
qilsam, nom-u nishoning qolmaydi! Uchta ija-
rachini qamattirdim, bunday betamiz gapla-
ringga oyog‘imga yiqilib uzr so‘raysan hali. Men
senlarning generalingga borib ustingdan arz
qilaman! Janobi oliylari! Hoy janobi oliylari!
– Yo‘qol deyman hozir bu yerdan, ablah! –
deb o‘shqirdi Aleksey Nikolayevich.
Buqalamun
195
Kistunov eshikni ochib, mahkamaga qaradi.
– Tag‘in nima gap? – deb so‘radi, yig‘lagudek
bo‘lib. Qisqichbaqaday qizarib ketgan Shchuki-
na uyning o‘rtasida turib olib, ko‘zlarini javdira-
tar, qo‘llarini paxsa qilar edi. Bank xodimlari
ham qipqizarib atrofida tizilib turishar va juda
holdan tolib, bir-birlariga qarardilar.
– Janobi oliylari! – deb tashlandi Shchukina,
Kistunovga. – Mana bu... mana bu odam... (xo-
tin Aleksey Nikolayevichni ko‘rsatdi) barmog‘i
bilan peshonasini, keyin stolni qoqib ko‘rsat-
di. Siz unga mening arzimni tinglashga buyur-
sangiz, u meni masxara qildi! Men bir mushti-
par ojiza ayol... erim zaxiradagi harbiy... o‘zim
mayorning qizi bo‘lsam!
– Xo‘b, xonim, arizangizni o‘zim ko‘rib chiqa-
man... – dedi Kistunov zo‘rg‘a. – Chorasini
ko‘raman... Endi keting!.. Keyin kelarsiz!..
– Pulni qachon olishim mumkin, janobi oliy-
lari? Menga bugun pul juda zarur!
Kistunov dag‘-dag‘ titragan qo‘li bilan pesho-
nasini siladi-da, uh tortib, yana tushuntirishga
kirishdi:
– Xonim, men sizga hammasini aytib tushun-
tirdim-ku, axir! Bu yerni bank deydilar, xusu-
siy tijorat idorasi... Yana nima deysiz, endi? Siz
bizni ishdan qoldirayotibsiz, tushunasizmi?
Shchukina gapni tinglab bo‘lib, uh tortdi.
– Mayli, mayli... – dedi u, – faqat janobi oliy-
lari, o‘zingiz rahm qiling, o‘lgunimcha duo qilay,
meni himoya qiling, otam bo‘ling. Agar shifokor
Anton Chexov
196
ma’lumotnomasi kamlik qilsa, yana boshqa
ma’lumotnoma keltirib beraman... Ayting, pul-
ni berishsin!
Kistunovning ko‘zlari tinib ketdi. U, o‘pkasi-
dagi butun nafasini puf deb chiqardi-da, holdan
toyib, stulga o‘tirib qoldi.
– Necha pul deysiz? – deb so‘radi, holsiz to-
vush bilan.
– 24 so‘m-u 36 tiyin.
Kistunov cho‘ntagidan hamyonini chiqarib,
25 so‘mlik pulni oldi-da, Shchukinaga berdi.
– Mana, buni oling-da... keting!
Shchukina pulni dastro‘moliga tugib, qo‘yni-
ga soldi-da yuzi hatto satanglarning yuziday
tirjayib, so‘radi:
– Janobi oliylari, erimni yana ishga joy-
lashtirib qo‘yish qanday bo‘larkin?
– Hozir ketmasam bo‘lmaydi... Kasalman... –
dedi Kistunov zo‘rg‘a. – Hozir yuragim qinidan
chiqib ketadi...
Kistunov uyiga jo‘nab ketishi bilan Aleksey
Nikolayevich Nikitani dorixonadan dori kel-
tirishga yubordi. Amaldorlarning hammalari
20 tomchidan dori ichib, ishga kirishdilar.
Shchukina esa yana ikki soatcha yo‘lakda qor-
ovul bilan so‘zlashib Kistunovni kutib o‘tirdi.
U ertasi kuni ham keldi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
