Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud

AL va KHK darsligidan:

A(a) harfi lablanmagan, til oldi, keng unli tovushni ifodalaydi. Bu unli yumshoq o‘zakdagi til orqa k, g va boshqa til oldi undoshlari bilan yonma-yon kelganda old qator, ochiq tovush sifatida aytiladi: aka, man, olam, kalla, gala kabi.

Lekin chuqur til orqa q, g‘, x undoshlaridan so‘ng kelganda orqa qator unlidek aytiladi va asliga muvofiq yoziladi: qand, qarz, g‘aliz, xamir, xat kabi.

A(a) harfini to‘g‘ri yozishda quyidagilarga e’tibor bering:

- bahor, zamon, palov, tamom, savol kabi so‘zlarda a unlisi o ga moyil aytilsa ham, a yoziladi;

- a’lo, a’zo, ma’no, ta’na kabi so‘zlarda tutuq belgisi ta’sirida cho‘ziqroq aytilsa ham, bitta a yoziladi;

- mutolaa, mudofaa, manfaat, taalluqli, taajjub kabi so‘zlarda cho‘ziq talaffuz qilinadi va ikkita a yoziladi;

- disk, bank, tank, stolb kabi rus tili orqali o‘zlashgan so‘zlarning oxiri qo‘sh undosh bilan tugagani uchun o‘zbek tilida bu so‘zlarda a qo‘shib aytiladi va shunday yoziladi: diska,banka, tanka, stolba;

- xavf, gavda, navbat, vafo, varaq kabi so‘zlarda v undoshi bilan yonma-yon kelganda o ga moyil aytilsa ham, asliga ko‘ra a yoziladi;

- ayrim ruscha-o‘zlashma so‘zlardagi ya tovushlar birikmasi o‘rnida a aytiladi va yoziladi: sentabr, oktabr, flaga kabi.

O(o) harfi lablangan, til orqa keng unli tovushni ifodalaydi. Yondosh tovushlardan qat’i nazar so‘zlarning barcha bo‘g‘inlarida kelib, cho‘ziq unli sifatida talaffuz qilinadi va asliga ko‘ra yoziladi: ona, bobo, nom, havo, oq, qoramol kabi. O‘zlashma so‘zlarda u yoki o‘ bilan o o‘rtasida aytilsa ham o tarzida yoziladi.

Masalan: opera, bolt, nota, boks, tort, rol, tok (elektr) kabi.

Bunday so‘zlarning urg‘usiz bo‘g‘inlarida o unlisi i kabi talaffuz qilinsa ham o yoziladi: traktor, direktor, ekspeditor, kartoshka kabi.

Qo‘shimchalar qo‘shilishi natijasida o tovushi imlosiga oid quyidagi o‘zgarishlarga diqqat qiling:

parvo, avzo so‘zlariga egalik qo‘shimchasi qo‘shilganda bir y tovushi qo‘shib aytiladi va shunday yoziladi: parvoyim, parvoying, parvoyi, avzoyimiz, avzoyingiz, avzoyi kabi.

Fe’l asosli so‘zlardan ot yoki sifat yasovchi -v, -q, -qi qo‘shimchalari a unlisi bilan tugagan so‘zlarga qo‘shilganda a tovushi o tarzida aytiladi va shunday yoziladi: sina + v > sinov, sayla + v > saylov, tara + q > taroq, sayra + qi > sayroqi kabi.