Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud

Alisher Navoiy asarlarida gul so‘zi:

Gullar: lola, sadbarg, ra’no, nasrin, nastarin, nargis, nilufar, savsan, rayhon, xino, zanboq guli, hazorg‘uncha, zag‘far, sumanpar;

Gulni eslatuvchi giyohlar:sunbul, ishqi pechan;

Manzarali daraxtlar:sarv, ar-ar, arg‘uvon, shamshod;

Iboralar: guloroy - gul bilan bezangan, gulrez - gul to‘kuvchi, gulpo‘sh - gul yopingan, qip - qizil gulday kiyingan, gulbang - yoqimli ovoz, bulbul ovozi, guldastaband - majozan quyosh nurlari;

Sinonim: gul, chechak, vard, shugufa;

Omonim: gul (chechak), gul (bezak), gul (yashnamoq), gul (mahbuba), gul (go‘dak), gul (umuman inson), gul (qizamiq).

“Palak” so‘zining bir necha xil ma’nolari bor:

1. Palak. Ma’lum bir urug‘dan ko‘karib chiqib, yer yuzalab o‘sib, gullab hosil beradigan poliz o‘simligining tanasini bildiradi: qovun palak, tarvuz palak, bodring palak.

…So‘lg‘in palaklarda o‘smay qolib ketgan xamaklar yiltillab qolar, goh surmaday qorayib ko‘rinar edi. (A. Muxtor)

2. Palak. Polizchilar nutqida ba’zan qovun yoki handalak urug‘i tushunchasida ham qo‘llanadi. Masalan: To‘rt egat palak ekdim.

3. Palak. Xalqimiz urf-odatiga ko‘ra, qizlarni kuyovga uzatish uchun gul (kashta) ipakli matolar tayyorlanadi.

Poyiga ipakdan palak soldilar,

So‘ng yuksak bir taxtni etdilar tortiq.

(A.Oripov)

4. Palak. “Parvoyi palak” iborasida o‘z ishiga mas’uliyatsizlik, e’tiborsizlik bilan qarash, beg‘amlik ma’nolari tushuniladi.

Atrofda bo‘layotgan voqealarga Mo‘ydinning parvoyi palak edi.

5. O‘xshatish ma’nosida ham qo‘llaniladi. “Bir palakdan har xil xamak chiqadi deganlari rost ekan-da”, dedi so‘fi yonidagilarga qarab.

Askiyachilarning “Qovunlar payrovi” da ko‘chma ma’noli so‘zlar: pirsildoq, obinovvot, eski chopon, bo‘rikalla, umri boqiy.

«Hozirgi o‘zbek adabiy tili» (2-kurs) darsligidagi mashqlarni bajarish uchun