Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud


Fe’lning munosabat (sintaktik) shakllari



Download 2,11 Mb.
bet110/253
Sana16.04.2022
Hajmi2,11 Mb.
#556792
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   253
Bog'liq
Bulardan tashqari, tovush o\'zgarishlarining yana quyidagi ko’rin

Fe’lning munosabat (sintaktik) shakllari
Fe’llarning gap tarkibida bajaradigan asosiy vazifasi kesim bo‘lib kelish ekanligi bizga ma’lum. Shu vazifani bajarish uchun fe’l ma’lum bir shakllarda kelishi lozim. Bunday shakllarga fe’llarning munosabat shakllari deyiladi.
Ona tili (6-sinf)
Fe’l asoslariga qo‘shilib, gapda kesim vazifasida qo‘llanilishiga xoslovchi shakllar fe’llarning munosabat shakllari hisoblanadi.
Fe’llarning zamon, mayl, shaxs-son qo‘shimchalari munosabat shakllari sanaladi. Bu shakllarga ega bo‘lgan har qanday fe’l gapda kesim vazifasida keladi.Yuqoridagi ma’no va shakllardan xoli bo‘lgan fe’l asosi fe’lning noaniq shakli hisoblanadi va bu shakl -moq qo‘shimchasi yordamida ifodalanadi.
Fe’lning mayl shakllari
Ona tili (6-sinf)
Fe’l ifodalagan harakat-holat haqidagi xabar, buyruq-istak, shart ma’nolarini ifodalovchi fe’l shakllari mayl shakllari sanaladi. Fe’llarning uchta mayl shakli mavjud: 1) xabar mayli; 2) buyruq-istak mayli; 3) shart mayli.
Harakat va holatning bajarilishi yoki bajarilmasligi haqidagi xabar, darakni bildiruvchi fe’l shakli xabar mayli shakli hisoblanadi. Bu mayl fe’l asosiga zamon va shaxs-son qo‘shimchalarini qo‘shish orqali ifodalanadi.
Harakat va holatni bajarish yoki
bajarmaslik haqidagi buyruq, istak, iltimos, maslahat ma’nolarini bildirgan fe’l shakli buyruq-istak mayli shakli sanaladi. Buyruq-istak mayli shakllari fe’l asoslariga quyidagi qo‘shimchalarini qo‘shish yo‘li bilan hosil qilinadi: -(a)y, -(a)yin, -gin (-kin, -qin), -(i)ng, -sin, -(a)ylik, -(i)nglar.
Boshqa bir harakat-holatning bajarilishi yoki bajarilmasligi uchun shart bo‘lgan harakat va holatni, shuningdek, istak-xohishni bildirgan fe’l shakli shart mayli shakli sanaladi, u –sa qo‘shimchasi yordamida yasaladi.
Fe’lning zamon, shaxs-son qo‘shimchalarisiz qismi II shaxs buyruq-istak maylini ifodalaydi. Bu qismga buyruq-istak ma’nosini kuchaytirish uchun –gin qo‘shimchasini qo‘shish ham mumkin, shuning uchun bu ikki shakl ma’nodosh sanaladi.
Shart mayli edi, ekan to‘liqsiz fe’llari bilan kelganda orzu-istak ma’nosini bildiradi, -sa, edi shakli ba’zan –saydi tarzida talaffuz qilinadi va shunday yoziladi. Shart mayli shakli kerak so‘zini olib kelganda, taxmin-gumon ma’nosini bildiradi.

Download 2,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   106   107   108   109   110   111   112   113   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish