Bulardan tashqari, tovush o'zgarishlarining yana quyidagi ko’rinishlari mavjud



Download 2,11 Mb.
bet27/253
Sana16.04.2022
Hajmi2,11 Mb.
#556792
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   253
Bog'liq
Bulardan tashqari, tovush o\'zgarishlarining yana quyidagi ko’rin

etik – etik
akademik - akademik
Urg‘u ikki xil bo‘ladi: 1. So‘z urg‘usi. 2. Ma’no (frazaviy) urg‘usi.
So‘z urg‘usi so‘zdagi bo‘g‘inlardan biriga tushadi. Akademik litsey, akademik shoir.
Ma’no urg‘usi gapdagi ma’lum bir so‘zning boshqalariga nisbatan ta’kidlab, ajratib aytilishini ta’minlaydi, Masalan: Samarqandda (boshqa biron-bir shaharda emas) afsonaviy obidalar ko‘p.

Eslatma. Urg‘u olmaydigan qo‘shimchalar:

1. Shaxs-son shaklini yasovchi: -man,-miz,-san,-siz,-di. 2. Dona va chama son yasovchi –ta, -tacha. 3. Ravish yasovchi –cha, -dek, -day. 4. Fe’lning bo‘lishsiz shaklini yasovchi –ma. 5. Familiya qo‘shimchalari: -ov, -ova, -yev, -yeva. Shuningdek, yuklamalar: -u (-yu), -ku, -mi, -chi, -oq (-yoq), -da, -gina (-kina, -qina); sof ko‘makchilar: bilan, uchun, sari, sayin, kabi.


Bo‘g‘in va uning turlari
Ona tili (5-sinf)
Bir havo zarbi bilan aytilgan tovush yoki tovushlar birikmasiga bo‘g‘in deyiladi. Bo‘g‘in unli tovushlar asosida hosil bo‘ladi. Har bir bo‘g‘inda bitta unli qatnashadi, shuning uchun so‘zda nechta unli bo‘lsa shuncha bo‘g‘in bo‘ladi. So‘zning o‘zak va qo‘shimchalariga ajralishi bilan bo‘g‘inlarga ajralishi teng emas go‘sht-ni, barg-ga so‘zlarida o‘zak va qo‘shimchalar bilan bo‘g‘inlar teng kelayotgan bo‘lsa, go‘sh-ti, bar-gi so‘zlarida teng emas. Bo‘g‘inlar ikki turli bo‘ladi: ochiq bo‘g‘in va yopiq bo‘g‘in. Unli bilan tugagan bo‘g‘in ochiq, undosh bilan tugagan bo‘g‘in esa yopiq bo‘g‘in hisoblanadi. Masalan: o-na, bo-la so‘zlaridagi har ikki bo‘g‘in ochiq, tosh-lar so‘zidagi har ikki bo‘g‘in yopiq bo‘g‘indir.
So‘zlar qatorga sig‘may qolganda bo‘g‘in ko‘chirish qoidalari asosida keyingi qatorga olib o‘tiladi. Birinchi yoki oxirgi bo‘g‘in bir tovushdan iborat bo‘lsa, ular yakka holatda qoldirilmaydi. Keyingi qatorga ibo-li, uka-si, ata-ma tarzida ko‘chiriladi. Sh, ch, ng harflar birikmalari birgalikda ko‘chiriladi: pe-shana, Chir-chiq, ko‘-ngil kabi.

Download 2,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   23   24   25   26   27   28   29   30   ...   253




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish