Бухоро давлат университети

Б) Меристик ва пластик белгиларнинг диагностик аҳамияти.
Вариацион статистика усулидан фойдаланиб, биометрик белгиларни ўзаро ўлчашлар орқали, кўрсатгичларни солиштириш орқали ҳам ирқни аниқлаш усули мавжуд. Ирқни аниқлашда биометрик белгиларнинг қиймати ниҳоятда юқори. Булар орасида меристик белгилар, пластик белгилардан фарқ қилади. Биометрик ўлчовда ҳар бир тур балиқдан 100 – 150 экз. ўлчаш тавсия этилади. Олинган маълумотларни солиштиришда албатта бир хил узунлик ва бир хил ёш бўлиш керак.
Baliqlarni aniqlashda asosiy belgilariga oid ma’lumot
Hozirgi kecha-kunduzga mamlakatimizda baliqchilikni rivojlantirishga katta e’tibor berilmoqda. Aholini arzon va to’yimli oqsil mahsuloti bilan ta’minlash maqsadida tabiiy suvliklar hatto sun’iy suv havzalar tashkil qilib, undan to’liq va to’liq bo’lmagan tizimli baliq yetishtirish yo’llari olib boriyapti. Shu maqsadda turli xil baliqlarni ko’paytirish va boshqa baliqlarni iqlimlashtirish uchun uni aniqlash kerak. Uni aniqlash uchun, baliqlar va baliqsimonlarning tuzilishi hamda ba’zi bir ularning xususiyatlari haqidagi aniq bilimlarni bilish zarurdir. Baliqlarning turini aniqlashda asosiy ahamiyatni ularning tanasi o’ynaydi. Biz quyida baliqlarni aniqlashda muhim ahamiyat kasb etuvchi tana qismlari haqida fikr yuritamiz.
1 ). Tana shakliga ko’ra: Skumbriya, lasosi akula (nahang), kefami, kabi suv qatlamida tez suzadigan baliqlar hisoblanib, tana shakli tor torpedosimondir. O’zini tez tashlaydigan cho’rtanbaliqlar va sarganlar tanalari o’qsimon shakllarga egadirlar, ularning tanalari ko’proq cho’zilgan, suzgichlari orqaroqda joylashgan. Oqcha (oqcha baliq), oy baliq (luna rqba), kambala kabi ba’zi baliqlarda tanasi esa ikki yondan qisilgan, kabi yapaloq shaklda boshqalar esa dengiz shaytoni skatlar tanasi orqa tomonidan qorni yo’nalishiga yapaloqdir. Ikki yondan yapaloq baland tanali oqcha baliq odatda ko’p vaqt suvning tagida asimmetrik bo’lgan o’zining yapaloq tanasining bir tomoniga yotadi. Kambalaga nisbatan, yuqoridan pastga yapaloqlashgan skat suvning tagida qorni bilan yotadi. Suv o’tlari orasida yashovchilari (ugrilar, dengiz ignalari)ning tanalari ilonsimon ko’ndalang kesimda kuchli cho’zilgan va aylana bo’ladi. Seldsimon qirol baliq tatasining uzunligi hisobidan suv qatlamiga sekin suzadi, tanasi tasmasimon bo’lib, ikki tomondan bir oz yapaloq va uzun cho’zilgan. Tipratikan baliq kuzovkalar esa tanasi sharsimon shaklga ega baliqlar hisoblanadi. Minogalarda tanalari chuvalchangsimon bo’lib, ko’ndalang kesimi cho’zinchoq, dumaloq bo’ladi. (6-rasm)