Бухоро давлат университети

Ирқни аниқлашнинг аҳамияти. Балиқчилик хўжаликларида мавжуд бўлган балиқлар ирқларини аниқлаш амалий аҳамиятга эга. Шу йўл билан хом ашё муомалалари ҳал қилинади. Асосан балиқ овлаш учун мавжуд ирқларнинг қайси бири кўплигига қараб ва улар сувликнинг қайси қисмида кўп ёки озлигига қараб ов нормаси белгиланади. Ирқлар хилма – хиллиги асосан денгиз, океанларга хос белги бўлиб, континентал сувликларда камроқ намоён бўлади. Эҳтимол бу фикр нотўғри бўлиши мумкин, чунки Ўзбекистонда балиқларни тургача аниқлаш одат бўлган.
Ирқларни фарқлаш ва аниқлаш усуллари. Ирқларни аниқлашда фақат морфологик белгиларга асосланмасдан, анатомик белгиларга, биологик хусусиятларга асосланиб, физиологик ва экологик, охирида биометрик ўлчовлардан фойдаланилади. Анатомик жиҳатдан кўзга кўринадиган фарқлар, балиқ парапофизларидаги шишлар яъни умуртқалар сонидир. Eleginus nasada да бундай шишлар ёки бўртиқлар олтинчи тана умуртқасидан, E. Gracilis да эса тўққизинчи тана умуртқасидан биринчи дум умуртқасигача давом этади.
Кўпинча анатомик белгилардан, умуртқалар сони фойдаланилади. Атлантика сельдида – (Clupae harengus) умуртқалар сони ўртача 57 та, Тинч океани сельдида (C. Harengus pallasi) – 54 та. Сельдларнинг турли хил ирқларида умуртқаларнинг сони турлича эканлиги олдиндан маълум. Сельдларнинг денгиз ирқларида умуртқалар сони 57, 36; 57, 51; 56, 48; 56, 62; 55, 35; 54, 78. трескада ҳам умуртқалар сон жиҳатдан фарқ қилади. Америка қирғоқларидаги трескаларга 54, 30 дан 55, 46 гача умуртқалар сони ўзгариб туради. Орқадаги иккинчи қанотда 20 та нурлар бўлади. Исландия, Норвегия ва Мурман трескаларида умуртқалар 52 – 52, 450 гача бўлса, Д₂ – 19,0 – 19,9. ғарбий биотик денгизлардаги трескаларда умуртқалар сони 51,1 – 52,25 гача, Д₂ – 18,2 – 18,75, Ғарбий томондаги зотларда 52,5 – 52,6, Д₂ – 17,24 – 17,52.
Ирқларни аниқлашда тана умуртқалар сони алоҳида, дум умуртқалари сони алоҳида саналиши тавсия этилади.
Е. Форд (1937) умуртқалар сонини умумий санаш – n ёки умуртқалар сонини алоҳида бўлимларини санашни кўрсатади. Масалан: думолди (prekaudal) қисми А ва (kaudal) дум қисми В; булардан биринчиси посткраниал а ва абдоминал в; kaudal ва олдинги С ва d дум бўлимига бўлинади. Шундай қилиб: n = A + B = a + b + c + d.