“ХОТИН-ҚИЗЛАР СПОРТИ: ИМКОНИЯТЛАР ВА ИСТИҚБОЛЛАР”
150
Юкорида келтирилганлардан хулоса килишимиз мумкинки, мамлакатимизда амалга оширилаётган
улкан ислохотлар каторида хотин-кизлар саломатлигига эътибор йилдан йилга ортиб бормокда. Сихат-
саломатликни асосий омилларидан бири булган жисмоний маданият давлат сиёсати даражасига
кутарилди. Хозирги давримизнинг энг йирик халкаро спорт куриги – олимпиада уйинларида спортчи
кизларимизнинг сони, уларнинг курсаткичлари ошиб бормокда. Натижада Республикамизнинг нуфузи
ошишига муносиб хиссаларини кушмокдалар.
TALABA-QIZLARNI SPORTGA QIZIQTIRISH MUAMMOLARI
Masharipov Y. M., dotsent, Kamolova N. D., talaba,
Samarqand davlat universiteti, Samarqand sh.
Respublikamizning birinchi Prezidenti “O`zbekiston kelajagi buyuk davlat” deganlarida kelgusida faqat
sog`lom va barkamol avlod mamlakatni boshqarishni hamda gullab yashnatishni nazarda tutganlar.
Shuning
uchun “Ta`lim to`g`risida”gi qonun kadrlar tayyorlash milliy dasturi va ta`lim to`g`risidagi islohotlarga katta
e`tibor qaratilgan. Bugun mamlakatimizda qurilgan lisey va kollejlarni ko`rib har qanday xorijlik mehmon ham
havas qiladi[1]. Zamonaviy texnologiyalar bilan jihozlangan bunday o`quv dargohlari farzandlarimiz kamoli
uchun xizmat qilayapti. O`zlariga ko`rsatilayotgan g`amxo`rlikka javoban yigit-qizlarimiz O`zbekistonni
dunyoga tanitishga harakat qilishmoqda, desak mubolag`a bo`lmaydi. Ayniqsa, bu yoshlarimiz fan
olimpiadaga va sportda erishayotgan yutuqlari bilan yaqqol isbotlashadi[3]. Bu tabiiy. Biz rivojlangan
mamlakatlar qatoriga chiqishga intilayapmiz. Sport orzuga to`lgan yoshlarni hayot qiyinchiliklarini dadil
yengib o`tishga, oriyatli va g`ururli bo`lib o`sishlariga ko`mak beradi[2].
Sog`lom avlod tarbiyasining muhim omili va uni takomillashtirishning e`tiborga loyiq tomoni jismoniy
madaniyat va sport hisoblanadi. Shu sababdan ham eng avvalo oilada, mahallalarda xotin-qizlarning jismoniy
mashqlar bilan shug`ullanishga tegishli sharoitlar yaratilishi lozim. Shuningdek, xotin-qizlar qo`mitalari, sport
tashkilotlari bilan birgalikda xotin-qizlar sportini rivojlantirish va ularni turar joylarda,
ayniqsa mahallalarda
amalga oshirishlari lozim.
Ta`kidlash lozimki, umumta`lim maktablari, akademik liseylar, kasb hunar kollejlari, turli xil o`rta
maxsus va oliy ta`lim muassasalarida tahsil olayotgan 6 mln yoshlarning yarmidan ko`pini xotin-qizlar tashkil
etadi. Ularning 75-80% mahalliy millat vakilidir. Bu quvonarli dadil va voqeylikdir. Lekin ularning jismonan
zaif, kasalmand, tug`ma nogironlar ham oz emas. Jismoniy madaniyat darslarida muntazam
shug`ullanuvchilarning 50-60% dastur talablarini o`z vaqtida o`zlashtirib ola olmaydi yoki keyinchalik ham
to`la bajara olishmaydi.
Jismonan ojiz va zaif xotin-qizlar yoki harakatsizlik sababli ortiqcha vazndan
shikoyat qilishi xotin-
qizlarimizni dori-darmonlarsiz jismoniy mashqlar yoki har xil harakatli o`yinlar orqali sog`lom bo`lish
mumkinligini ularga yetkazishimiz lozim bo`ladi.
Sport turlari bilan shug`ullanishlari talaba qizlarning jismonan sog`lom ruhan tetik bo`lib, sog`lom
farzandni dunyoga keltirish, ularni tarbiyalashda muhim ahamiyatga ega ekanligini barcha oilalarga ayniqsa,
yosh turmush qurayotgan oilalarga turli tadbir orqali qizlarni sportga qiziqtirishni o`stirishimiz zarur.
Hozirgi kunda talaba qizlar sportiga katta e`tibor qaratilmoqda, ularning o`zlari sevgan sport turlari bilan
shug`ullanishga keng imkoniyatlar yaratilgan. Bu albatta sog`lom avlodni shakllantirish maqsadida talaba
qizlar sportini rivojlantirishga katta e`tabor qaratilib, qizlarni har tomonlama qo`llab-quvvatlanayotganligidir.
Hozirgi kunlarda talaba qizlarning sportga qiziqishi, turli sport turlari bilan shug`ullanishi yil sayin ortib
bormoqda, avvalam bor qizlarni shaxs sifatida shakllanishini takomillashtirib o`zining “Men”ligini anglashda
turtki rolini o`ynaydi. Sport bilan muntazam shug`ullanib boruvchi qizlarni yangi-yangi qirralarini ochilib
borishi hamda shu bilan bir qatorda ijtimoiy muhitda o`z o`rnini tez topishi va o`z o`rnini aniqlab olish sport
psixologiyasi fanida ta`kidlab kelingan va isbotlab berilgan qonundir.
Talaba qizlarning sport turlariga qiziqishini yaxshi yo`lga qo`yish sport bilan shug`ullanish
motivatsiyasini diagnostika qilish asosida korreksion ishlarni tashkil etish va ilmiy asosga ega bo`lgan ilmiy
yo`l-yo`riqlarni o`zida
aks ettirgan darsliklar, o`quv qo`llanmalar hamda maqolalar yaratish o`zbek
psixologlari oldida turgan dolzarb vazifalardan biri desak xato bo`lmaydi.
Qizlar psixologiyasini tahlil etilishi, tarixdan kelib chiqib yondashadigan bo`lsak turli musobaqalarda
ishtirok etayotgan qizlarning psixologik xususiyatlarini namoyon bo`lish qonuniyatlarini quyidagilarda
ko`rishingiz mumkin.
1. Musobaqada qatnashayotgan qizlar o`zlarining motivatsion holatini boshqara olsa, bu ularning
g`alabaga intilishini yo`naltirish uchun xizmat qilishi mumkin.
2. Qizlarning musobaqa jarayoniga qatnashishining o`zi xavfli holat bo`lib, bu holatda o`z emotsiyasini
ko`pchilik to`satdan namoyon qiladilar.
