Бугунги кунда жаҳонда туризм масалаларига ҳар қачонгидан кўра катта аҳамият берилмоқда

Гидрологик кузатишлар.
Гидрологик кузатишларда ҳали тўла ўрганилмаган кўл, дарёлар тадқиқ қилинади.
Бунда кўл ёки дарёнинг бошланиши, оқиш тезлиги, кенглиги, атрофидаги шароити, табиатнинг ўзгаришига қараб унинг ҳам ўзгариши, қирғоқларнинг тузилиши, дарё сувининг оқиш хусусиятлари тўғрисида материаллар йиғилади. Айрим ҳолларда маҳаллий кишилар билан ана шу мавзуларда суҳбат қилишга тўғри келади.
Туристлар бундай кузатишлар учун 20-30 метр узунликдаги ип, режа-шетли компас, белгили линейкалар, енгил лангар чўп, секундомер, бошқа асбоблар билан таъминланишлари лозим.
Ботаник ва зоологик кузатишлар.
Саёҳат жараёнида жойларнинг ўсимлик дунёсини ўрганиш ёки ўсим-ликни излаш учун ботаник кузатишлар олиб борилади. Бундай пайтларда те-гишли ўсимликлардан гербарий ясалади, улар турларга ажратилиб, номлари аниқланади.
Ўсимликларни териш олдидан маҳаллий кишилар билан маслҳатлашиш, унинг ранги, барги, бўйи, тузилиши ва бошқа хусусиятларини аниқлаш, шунингдек, уларни қуритиш, жойлаштириш қоидаларини ҳам билиш талаб этилади.
Айрим ўсимлик ва гулларни ўз ҳолича йиғиш флоризм дейилади. Рассомлар тасвирий санъат ишларида бу гулларнинг тузилиши, ранги умумий формаларидан фойдаланадилар.
Саёҳат пайтида зоологик кузатишлар асосан ҳашаротларнинг турларини белгилаш ва уларни йиғишдан иборат. Ҳашаротлар зарарли ва фойдалиларга ажратиб ўрганилади. Ҳашаротларни йиғиб, уни сақлаш жуда осон. Бунинг учун махсус банка ёки шишалардан фойдаланилади. Ҳашаротни терган жойнинг номи, майдон кенглиги ва уларнинг миқдорини махсус дафтарча қайд этиш лозим. Ҳашаротларни излаш унчалик мураккаб эмас, оддий дурбинларни ишлатиш кифоя
Фенологик кузатишлар.
Фенология биология фанининг ўсимликлар ҳамда ҳайвонлар ҳаётидаги ўзгаришлар қонуниятини, уларнинг иқлим шароитига бўлган муносабатини ўрганувчи соҳаси ҳисобланади.
Фенологик кузатишлар учун махсус жиҳоз ёки асбоб талаб қилинмайди. Лекин, махсус кундалик тутиш лозим. (3-жадвал)

2.