Бугун Ўзбекистон Республикаси-иқтисодиёти бозор иқтисодиётига асосланган, тўхтовсиз ривожланаётган давлат

3.6. Юкларни ташишга тайёрлаш

Юк ташишда-унинг сақланиши ва ташиш хавфсизлиги таъминланган, ҳаракат таркибидан (контейнерлар) юкни ортишда унинг юк кўтариш қобиляти ва жойлаштирилишидан келиб чиқиб ортилганлиги таъминланган бўлиши шарт.

Юкларни ташишга тайёрлаш мажмуасига махсулотни зарурий сифат холатига келтирилиши (қуритиш, саралашдан, аввалдан совутиш, юкларни турғунлаштариш, айнишини олдини олиш ва бошқалар), транспортларга юкларни тўғри юклаш, боғлашлар, қотириш (қиринди, сомон, хашак ва бошқаларни зичлаш) майдалаш (йирик металларни) ёки ногабаритликни ихчамлаштириб транспортни маркалаштириш, юклар билан боғлиқ холатларни текширув ва кузатув органлари (нон, картошка инспекцияси, вет-сан надзор) орқали текширувлар киради.
Махсулотларни маркировкалаш ва ўрашда стандартларга қараб махсулотларга қўйилган талбларлар амалга оширилади.
Бу талаблар Техника шартлари ва Юкларни ташиш қоидаларида келтирилган.


3.7. Юк жўнатувчиларнинг ҳужжатларни тўлдириш тартиби

Юк жўнитувчи қоғознинг тагига қора қоғоз қўйиб оқ қоғоз устидан ҳужжатнинг жўнатиш вақти ва етиб бориш вақти, вагонлар хақида маълумот,улар ичида нима борлиги, йўналиши ва станция жўнатувчиси ва қабул қилувчининг тўлиқ номи, уларнинг код рақами, почта манзили, Давлат банки ҳисоб рақами, Давлат банки бўлими номи, рамзий белгиси, агар юкни қабул-жўнатувчи томонидан аниқланган бўлса, жойлар сони, ўрамлар тури, юк номи, оғирлигини кўрсатади. Агарда графада “Муҳр ва қайд учун жой” бўлса жўнатувчи ташиш жараёнидаги барча заруриятларни ёзиб ўтиши керак. Масалан “хавфли”, “заҳарли”, “ёнғиндан хавфли”, “суюлтирилган газ” ва ҳ к. деб хавфли юкларга ёзилади. “Станция ва йўналиш” бандига катта ахамият бериш керак. Станция номи билан йўналиш темир йўл станцияси алфавити билан тўғри келиши керак (тариф бошқармаси №4, 2-китоб). Бунда, агар юк йўлда туширилиб қолдирилиши керак бўлса ўша станция номига “... шу йўлдан ташлаб ўтилсин.” (корхона номи кўрсатилади) деган белги қўйилади.

“Жўнатувчи” (“Кабул қилувчи”) графасида ташкилотнинг тўлиқ ва аниқ номи ёзилади, уларнинг махсус кодлари ёзилади.Агар юк алоҳида фуқарога жўнитилган бўлса, унинг Фамилия, исми, шарифи, юборилаётган юк, коди ёзилади. Денгиз транспорти орқали жўнатилаётган экспорт юклари учун Юк қабул қилиб олувчи графасида юк жўнатилаёгтан порт, хорижий ташкилот номи кўрсатилади.
Юкнинг тўғри, аниқ ва тўлиқ номланиши катта ахамиятга эга. Шу билан боғлиқ холда ташиш усули ўрнатилади ва юк ўтказиш тўловлари ўрнатилади. Жўнатувчи 1-рақамли Тариф (қиймат) бошқаруви (№1), 1-қисм, В бўлими билан юкнинг номланиши шарт. Номланган юкга “Юк жўнатувчининг пломбасига мувофиқ” жўнатувчининг текширувчиси фамилия, исми, шарифи, паспорт серия рақами, хизмат сафари гувохномаси рақами қўшилади.
Ташиш хужатлари хақидаги маълумот тўғрилиги учун аниқ қилиб юк жўнатувчи юк хатига имзо чекади. Ташишни ҳужжатлаштиришда у ишончномага эга бўлиши керак.
Юк хати орқа томонидаги графага “Юк техник шартларнинг бўлими талаблари асосида тўғри жойлаштирилган ва махкамланган” деб жўнатувчи юклашнинг тўғри ва махкамланганлигини тасдиқлаб имзо чекади (агар юкни ишлаб чиқарувчи жўнатган бўлса). “Юк жўнатувчининг махсус аризаси ва белгиси” графасида айрим холларда юкнинг қиймати хақида эълон жўнатувчининг очиқ ҳаракат таркибида ташишга розилиги кўрсатилади. Ташиш ҳужжатларини тўлдириш тартиби “Юклар ташиш ғоидаларида ”нинг 6-бўлимида тўлиғкўрсатиб ўтилган.