Бугун Ўзбекистон Республикаси-иқтисодиёти бозор иқтисодиётига асосланган, тўхтовсиз ривожланаётган давлат

14.2. Арзонлаштирилган нархда чипта сотиш ва бошқа йиғимлар

Йўл чипталари темир йўл транспортида йўловчиларга тўла нархларда сотилади. Лекин Ўзбекистон Республикасининг ва МДХ давлатлари орасидаги «Улуғ Ватан уруши ногиронлари ва қатнашчиларининг имтиёзларини тан олиш ҳақида» ги 1993 йил 12 мартда Давлат бошлиқлари томонидан қабул қилинган битмга асосан ва Республикада қабул қилинган қонун ва қарорларга асосан қуйидагиларга темир йўлларда бир йилда бир марта (бориш ва келишга)бепул юриш имтиёзи берилган:

а) Совет Иттифоқи қахрамонлари ва уч даражали «Шуҳрат» ордени билан мукофоотланганларга;
б) Чернобль атом энергетика станциясининг аварияси қатнашчилари (Ўзбекистон ҳудудида) ногиронларига;
в) 1 чи ва 2 чи гуруҳ ногиронларига, ҳарбийлардан, ишчилардан, уруш вақтида яраланган ва уларга тенглаштирилганларга;
Юқорида а, б, в пунктларда кўрсатилган имтиёзли кишиларга 50% арзонлаштирилган нархда, гувоҳномалари кўрсатилганда, чипта сотилади (бориш, келишга).
Бу имтиёзли йўловчиларга бир йилдаги имтиёз ўрнига икки йилда бир марта (бориб, келишга) талонларини топширишса бепул чипта ёзиб берилади.
Бу тартиб Улуғ Ватан уруши қатнашчиларининг 3 гуруҳ ногиронларига ҳам ва уларга тенглаштирилганларга ҳам тегишлидир.
Улуғ ватан уруши 1-гуруҳ ногиронларини кузатувчилари ҳам (бир кишидан кўп бўлмаслиги керак) 50% ли имтиёзли чипта билан таъминланади (бориб-келишга).
Имтиёзли чипталарни олиш учун «Улуғ Ватан уруши ногирони» ва «Улуғ Ватан уруши қатнашчиси» деган гувоҳномаларни кўрсатиш керак.
Ташкил қилинган 10 кишидан кам бўлмаган йўловчилар гуруҳига 2000 км масофага боришадиган бўлса:
а) 10 кишидан 24 кишигача бўлганда йўл кира нархи 10 % ли имтиёз билан;
б) гуруҳда 25 кишидан кўп йўловчи бўлганда чиптанинг умумий нархидан 15 % кам бўлган чипта ёзиб берилади.
в) агар умумий юриш йўли 2000 км дан ошиқ бўлса, 10-24 йўловчилар гуруҳига 20 % имтиёз берилади.
г) 25 кишидан кўп бўлса, 30 процентли имтиёз берилади.
Бу гуруҳларнинг чипталарига пулни нақд ва пул ўтказиш йўли билан ҳам тўлаш мумкин.
Мактаб болалари маҳаллий шаҳар атрофида қатнайдиган поездларда юришганда уларга ҳам керакли ҳужжатнинг номери ёзилиб имтиёзли чипта сотилади.
Имтиёзли чипта сотиб олган йўловчилар йўл кузатувчисининг талаби билан керакли гувоҳномалрни кўрсатадилар. Акс ҳолда улар чиптасиз йўловчи ҳисобланиб жарима тўлайдилар.
Кузатувчилар чипта сотишга рухсат берилган бўлса, улар ҳам 1 октябрдан 15 майгача 50% имтиёзли чипта билан йўловчиларни таъминлайдилар.
Халқаро ва шаҳар атрофида қатнайдиган йўловчилар албатта бахтсиз ҳодисалардан сақлаш учун (страховой тариф) бўйича пул тўлашлари, қоидаларда кўзда тутилган. Бу йиғим пули Республикамиздаги энг кичик ойлик миқдорининг 0,2 % миқдорида йўловчидан албатта олинади.
Бир неча поездлардан узилиб, бошқа поездларга уланадиган вагонда кетувчи йўловчидан, бутун йўлининг узунлиги масофаси бўйича чипта пули энг юқори тоифадаги поезд нархи бўйича олинади.