Бу китоб ғоялар, рамзлар тўҒрисида эмас, бу китоб одамлар тўҒрисида

Мен одам ф аҳат ҳ а м м а уҳубатларга ч и дабги на 
ҳо л м а сда н , балки ғалаба ҳ о зо н и ш и г а иш она- 
м а н ... Бу ҳ а ҳ д а ёзи ш ёзу в ч и н и н г, ш ои р ни нг 
бурчиди р. И нсоннинг руҳини к ўтари б, у н и н г 
ё д и г а м а т о н а т , ш он -ш ар аф , ғу р у р , ач ин иш , 
раҳмднллик, қурбонлар - ўтм и ш да ун и н г шуҳра- 
т и бўлган ҳ ам м а нарсаларни ёд и га солиб, руҳи ­
ни кўтариш - ёзув ч и н и н г фажрнй вазиф асидир. 
Ш оирнинг с ў зи и н со н иш ларининг ш унчаки 
қоғозга туш ирилган ёзувлари бўлмаслнги керак
17

---

- у и нсон га кураш иш ва ғалаба қозон и ш учун 
ёр да м беради ган м устақкам таян ч бўлиш и за- 
рур... И нсон ф ақ ат и н со н и я т ов озн деч қачон 
ўчмасАнги учун эм ас, балки инсон ў з характери, 
қалби бўйича қайғуриш, қурбонликка тайёрлиги 
ва м атонатлиги уч ун м ангу барқаётднр».
У. Фолкнерга Нобель мукофотининг берилиши ҳусу- 
снда зндциятли ф икрлар билднрилган. «Уни реакци­
онер деб аташ ади, - деди ўз нутқида Ш веция акаде- 
миясининг аъзоси Густаф Хельетрём У.Фолкнернинг 
Америка Жанубидаги н аф р ат в а зўравонлик мавзу- 
ларига ҳаддан таш қари қизиқиш ини н азарда тутган 
ҳолда. - Агар шундай бўлган ҳолда ҳам У.Фолкнернинг 
наф рати айбдорлик ҳисси билан мутаноеиблашади. 
Унингдек адолат ва инсонпарварлик қиссига эга 
бўлган ёзувчи учун нафрат ётдир. Ш унинг учун 
қам унинг Йокнапатофаси уннверсалдир».
У.Фолкнер узок, в а қ т д аво м и д а адаби ётда «Аме­
р и к а орзуси»ни тасви рлар экан, руҳ оқсуяклари- 
нинг қатор авлодлари - С арторислар, Компсонлар, 
М аккалемларни гавдалантирди. Кейинчалик ёзувчи 
бундай зодагон уруғлар в а оилаларнинг туш кун- 
лигини кўрсатган. Улар ўрнини принцип сиз Флем 
Сноупс эгаллаган. Сноупслар оиласи тўғрисидаги 
трилогиянинг биринчиси - «Қишлоқча» 1940 йилда 
пайдо бўлган, кей и н «Шаҳар» («The Town», 1957), 
«Иморат» («The Mansion», 1959) ёзилган.
Ғурурсиз в а виж донсиз, принципсиз в а эьтиқод- 
сиз, инсоний ҳиссиётларсиз в а ож изликни билмай- 
диган, айёр, удцабурон, ўзини ўраб турган дунё д а
пулдан бош қа ҳеч н ар са қадрланмаслигини ан и қ
туш унадиган Флем Сноупс У.Фолкнернинг бош қа 
қаҳрам он ларидан ф арқли рави ш да, инсоний қад- 
риятлар ўрнини чайқовчилик в а совуқ ҳисоб-китоб 
алмаш тирган замонавий Америка ж ам ияти уч)ш энг
18

---

мослаш ган ш ахе бўлиб чиқади. Ш унга қарам асдан , 
Ф .Сноупснинг ж ам и ятд а м авқеи ортиб бориш ига 
ан ъ ан ави й қадри ятларн и ҳимоя қиладиган маҳал- 
лий кексаларнинг авлодлари бўлган ўртаҳол бур- 
ж уйлар ғалабаеи чек кўяди.
У. Фолкнер Пулитцер м укоф отига сазовор бўлган 
сўнгги «Ўғрилар» («The Reivers», 1962) ром ани наш р 
этилгандан бироз кейин отда сайр қилиб ю рганда 
йиқилиб туш ади. Ш ундан уч ҳ а ф т а ўтгач, 1962 йил 
б ию лда у М иссисипи ш тати н и н г Б ай хели адаги
сан атори яси да в аф о т қилган.
У. Фолкнер сал бўлмаса, модернчи адабиётчилар 
қ атори дан ўрин оларди, лекин унинг иж оди да анъ- 
ан ави й ли к устун турган.
Бу ёзувчига А мерика адабий зам и н и га Европа- 
нинг Ўрта аерлар сагасини олиб ки рган иж одкор 
с и ф а т и д а баҳо бериш ади. Унинг и ж о д и га буюк 
ам ерикаликлар - Эдгар По ўзининг даҳш атли ман- 
зараларини м оҳирона тасвирлаш и в а Марк Твен 
юмори билан к а тт а таъсир кўрсатган.