Bozori 8. Kapital bozori va kapital qo`yilmalar Kapital



Download 0,55 Mb.
bet10/10
Sana14.06.2023
Hajmi0,55 Mb.
#951103
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10
Bog'liq
Извлеченные страницы из Микроиктисодиёт китоб

Yer narxi. Yer narxi yer rentasini kapitalizatsiya qilish yordamida aniqlanadi. Faraz qilaylik, ma`lum bir yer uchastkasi o`lchami yer egasiga bir yilda P renta (so`mda) keltirsin. yer qiymatini aniqlashda yer egasi uchun al`ternativ qiymatdan foydalaniladi. Yer narxi shunday pul miqdoriga tengki, agar uni bankga qo`ysak, undan olinadigan foyda ushbu yerdan olinadigan foydaga teng bo`lsa. Demak, yer narxi kelajakda olinadigan yer rentasining diskontirlangan (keltirilgan) qiymatiga teng:

k
1
Rk



PL 1 ik .
Yer narxi - bu kapitalni muddatsiz qo`yish demakdir.

k
1
1 Rk R




Agar k bo`lsa, 1 i k
0, u holda
PL 1 ik i ,

bu yerda Rk - k - yil rentasi; i - ssudaning bozor foiz stavkasi.
Agar renta 1000 so`m bo`lsa, ssudaning bozor foiz stavkasi 5%

bo`lsa, yerning narxi P
1000 100000 20000
so`m bo`ladi.

*
L 5% 5
Haqiqatdan qaraganda renta ijarachining yer egasiga to`laydigan ijara haqining bir qismi hisoblanadi. Ijara haqi tarkibiga rentadan tashqari yer ustidagi inshootlarning amortizatsiyasi hamda yerga qo`yilgan kapital foizi kiradi. Yer egasi yer ustiga qandaydir qurilish qilgan bo`lsa yoki inshootlar qurgan bo`lsa, ularning qiymatini qoplashi kyerak, xuddi shunday, agar kapital sarflagan bo`lsa, ushbu kapitalga foiz olishi kyerak. Yer egasi ushbu kapitalni bankga qo`yib foiz olishi mumkin edi.
Misol 1. Fyermer xo`jaligida bug`doy etishtirish funktsiyasi quyidagi ko`rinishga ega: Q 400 x 2 x2 .

Q - bug`doy ishlab chiarish hajmi yer maydoni x ga bog`liq. Bir sentner bug`doyning narxi 20 so`m. Agar fermerning yer maydoni 30 gektar bo`lsa, u yer egasiga qancha miqdorda renta to`laydi? Agar foiz stavkasi bir yilda 10% bo`lsa, bir gektar yer narxi necha so`mga teng bo`ladi?
Yechish. Ma`lumki, raqobatlashgan bozorda resurs (ya′ni, yer) narxi uning pulda ifodalangan chekli mahsulotiga teng, ya′ni

dQ
dX
MPx
 400 4 X .

Yerning puldagi chekli mahsuloti: MRP 8000 80 X.
Yer maydoni 30 gektar bo`lgani uchun
MRP 8000 80 X 8000 8030 8000 2400 5600 so`m.
Demak, fermer har bir gektar yer uchun 5600 so`m renta to`laydi.

Fermerning umumiy daromadi:
R 400 X 2 X 2 20 204000.

Yer narxi=ijara to`lovlari/Foiz stavkasi=5600/0,1=56000 so`m bir gektari uchun.
Misol 2. Yerga talab quyidagi funksiya orqali berilgan: Q 200 4 R, bu yerda Q - foydalaniladigan yer maydoni; R - renta foizi (bir gektariga ming so`m).
Agar yer hajmi 100 gektar bo`lsa, muvozanat yer foizi qancha bo`ladi? Bank foiz stavkasi 125 % bo`lsa, bir gektar yerning narxi necha so`m bo`ladi? Agar davlat maksimal rentani bir gektariga 20000 so`m qilib belgilasa, ushbu siyosat natijasida yer egasining sof iqtisodiy rentasi qanday o`zgaradi?
Yechish. Muvozanat renta darajasini muvozanatlik tenglamasidan aniqlaymiz:
100 200 4 R, bundan R 25000 so`m bo`ladi.
Yer narxini ma`lum formula bo`yicha hisoblaymiz:

PL
renta




bank foiz snavkasi
25
1,25
20000


so`m bir gektariga.

Agar davlat yer rentasini 3 ming so`m qilib belgilasa, yerga talab
Qd 200 4 20 120 gektarga teng bo`ladi.

Demak, yerga talab taklifdan oshib ketadi. Yer egasining sof

iqtisodiy rentasi 100 25 2500
so`mga tushib ketadi.
ming so`mdan 100 20 2000
ming



Qisqa xulosalar
Kapital - bu uzoq muddatli oraliqda ishlatiladigan ishlab chiqarish resursi bo`lib, uning yordamida uzoq vaqt davomida mahsulot ishlab chiqariladi.
Kapitalning ikki xil turi mavjud: asosiy kapital (uzoq muddatda foydalaniladigan uskuna, texnologik liniya, bino, qurilma); aylanma kapital (har bir ishlab chiqarish siklida o`z qiymatini tayyor mahsulot qiymatiga o`tkazadigan ishlab chiqarish resurslari, xom ashyo, materiallar, yarim fabrikatlar va hokazolar).
Ssuda foizi - kapital egasiga uning kapitalidan ma`lum muddat oralig`ida foydalanganligi uchun to`lanadigan narxdir.
Xarajat va daromadlarni bir xil boshlang`ich vaqtga keltirish hisob- kitoblariga diskontirlash deyiladi. Bunday hisob-kitoblar investitsiya loyihalarini baholashda keng qo`llaniladi. Investitsiyalarni tahlil qilganda yillar davomida bo`ladigan xarajatlar bilan loyihadan olinidigan daromadlarni solishtirishga to`g`ri keladi. Kelajakda olinadigan daromadning nafi bugungi kunda olinadigan daromad nafidan kichik bo`ladi. Nima uchun deganda, joriy daromadga (ya′ni, bugungi kundagi daromadga) kelajakda foiz bo`yicha qo`shimcha daromad olish mumkin.
Asosiy kapitalga qo`yilgan investitsiyalar asosan uzoq muddatli bo`ladi. Asosiy kapitalning xizmat qilish, ya′ni undan foydalanish muddati mavjud bo`lib, u chegaralangan bo`ladi. Asosiy kapital xizmat ko`rsatish muddati davomida firma uchun daromad keltiradi.
Bir yildan keyin beriladigan bir so`mning bugungi qiymati qancha bo`ladi? Bu savolga javob - foiz stavkasiga bog`liqdir.


Nazorat va muhokama uchun savollar

  1. Kapital bozori va uning asosiy ko`rsatkichlari nimalardan iborat?

  2. Asosiy va aylanma kapital bir-biridan qanday farq qiladi?

  1. Loyiha, investitsiya va investitsiyalash jarayonlarini xaraktyerlab byering.

  2. Qiymatni diskontirlashning mohiyati va ahamiyati nimada?

  3. Sof joriy qiymat qanday aniqlanadi?

  4. Bo`lg`usi qiymat qanday aniqlanadi?

  5. Inflyatsiya darajasi investitsiyalardan olinadigan daromadga ta′sir qiladimi?

  6. Yer bozorining o`ziga xos xususiyatlari nimalardan iborat?

  7. Yerning narxi qanday hisoblanadi?

  8. Absolyut va differensial renta qanday aniqlanadi?



Asosiy adabiyotlar ro`yxati

  1. Campbell R. McConnel, Stanley L. Brue, Sean M. Flynn. Microeconomics: Principles, Problems and Policies. -19 th ed. – New York. The McGraw-Hill Companies, Inc., 2015. P. 604.

  2. Аддреу ас-Колелл и др. икроэкономическая теория. Учебник. – .: Дело и Сервис, 2016. - 630 стр.

  3. Тарануха .В. икроэкономика. Учебник. – .: Дело и Сервис, 2011. - 580 стр.

  4. Пиндайк Р., Рубинфильд Д. икрэкономика. / Пер. с англ. – СПб.: Питер, 2011. - с. 608.

  5. Нуриев Р. . Курс микроэкономики: учебник/ 2-е изд. .: Норма, 2012. - с. 576.

  6. Sаlimov B.T., Muхitdinovа U.S., Mustаfаkulov Sh.I., Sаlimov

B.B. Mikroiqtisodiyot. Dаrslik. – T.: TDIU, 2005. - 230 b.





Download 0,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish