“bozor iqtisodiyoti nazariyasi-rivojlangan mamlakatlar bozor tajribasi”

Raqobatga qarshi bitimlar va kelishib qilingan harakatlar 
Germaniyaning kelishib qilingan harakatlarni tartibga soluvchi Raqobatga 
qarshi cheklash qonuni normalari barcha miliy qonunchiliklar ichida eng 
mukammali desa mubolag`a bo`lmaydi. Sherman Qonunidan farqli tarzda GFR 
qonuni raqobatni cheklash bo`yicha har xil bitimlar, birlashishlar yoki kelishib 
olishlarga nisbatan umumiy taqiqlashlar yo`q. Unda cheklashning ma’lum 
shakllariga nisbatan alohida normalar qayd qilingan, ularga quyidagilar kiradi: 
1. Gorizontal cheklashlar ( 1-13 moddalar) 
2. Vertikal cheklashlar (14-18 moddalar) 
3. Kamsituvchi cheklashlar ( 20 modda) 
4. Boykotlar ( 21 modda) 
Lekin, GFR “Raqobatni cheklashga qarshi Qonuni” Yevropa Ittifoqi 
normalariga moslashtirilgan. 
Xulosa qilishimiz mumkinki
, Germaniya keyinroq industriya yo`liga 
o`tgan bo`lsa ham juda tez birinchilar qatoriga yetdi. Hozir u o`rta 
industriyalashtirilgan 
mamlakat 
hisoblanadi. 
Milliy 
xo`jalikda 
boshqa 
mamlakatlarga nisbatan sanoat hissasi katta – u YAIMda 39 foizga teng. U juda tez 
tuzumiy o`zgarishlarni amalga oshiradi. Sanoatda yyetakchi sohalar asosni tashkil 
etadi. Ilm sig`imli tarmoqlar, an’anaviy tarmoqlarni yangi texnologiya asosida 
qayta yangilash, texnik rivojlantirishda raqobatdan keng foydalanish Germaniya 
sanoati uchun xos xususiyatdir. 
Germaniyaning ijtimoiy bozor xo`jaligining nemischa milliy modeli 
iqtisodiy taraqqiyot uchun zarur bo`lgan milliy birlik, davlat bilan aholi o`rtasidagi 
muvozanat mustaxkamligi, iqtisodiy o`sishdagi zarur resurslarni to`g`ri taqsimlab, 
ulardan samarali foydalanishdagi eng ma’qul usul bo`lib, o`zining hayotiyligini 
o`tgan davr ichida isbotlab berdi. Haqiqatdan bu model taxsinga sazovor va uni 
o`rganish foydadan xoli emas.
Germaniyaning Sharqida iqtisodiy qoloqlik borgan sari yo`q bo`lib, umumiy 
o`sish ham boshlanadi. GFR sotsialistik lagerda eng ilg`or mamlakat hisoblanardi. 
Shunga qaramay qo`shilish oldidan uning YAIM jon boshiga hisoblaganda G`arbiy 
Germaniyaga nisbatan 1/3 qismga teng edi. 1996 – yilga kelib 57 foizga 
ko`tariladi. Sharqiy zonada 1994 – yildanoq jonlanish boshlanib, YAIM 8 foizga 
o`sadi. G`arbiy qismda bu 2,5 foizga teng bo`lib, umuman GFRda 3 foizni tashkil 
etadi. Ishsizlik ancha pasayib, davlat xarajatlari va soliq to`lovlari darajasi pasaya 
boshladi.

---

102 
Germaniyada Shreder dasturining amalga oshirilishi va unda belgilangan 
tadbirlarning tadbiq etilishi, o`z natijalarini berib Germaniya iqtisodiyotining bozor 
munosabatlari asosida rivojlanishini tezlashtirdi. Bu esa Germaniya iqtisodiyoti 
salohiyatini ko`tarib, jahon xo`jaligidagi o`rnini mustahkamlaydi va o`ziga xos 
e’tiborni jalb etadi.