Botanika indd

2. Generativ organlar - lotincha «generate» so‘zidan 
olingan bo‘lib, yaratmoq, tuzmoq degan ma’noni bildiradi. 
Generativ organlarga gul, meva va umg‘ kiradi.
©
1. Barcha gulli o'simliklar uchun xos bo‘lgan belgilar nima- 
lardan iborat?
2. Gulli o‘ simliklarning qanday organlari bor?
3. Gulli o‘ simliklar nima uchun xilma-xil bo‘ ladi?
4. Bu o‘simliklar qanday sharoitlarda o‘ sishga moslashgan?
V
jl
Birorta gulli o‘ simlikning umumiy tuzilishi bilan tanishib chi-
1 
qing. Uni boshqasi bilan solishtirib ko‘ring. Farqini ay ting.
3-§. 0 ‘SIMLIKLARNING HAYOTIY SHAKLLARI
0 ‘ simliklaming tashqi muhitga har xil shaklda mosla- 
shishi hayotiy shakl deyiladi.
Gulli o‘ simliklar hayotiy shakllariga ko‘ra daraxt, buta, 
yarimbuta, bir yillik, ikki yillik va ko‘p yillik o‘tlarga 
bo‘linadi.

---

Daraxtlar - bitta yo‘g‘ on yog‘ ochlashgan tanali, baquv- 
vat ildizli va keng shox-shabbali, baland bo‘yli ko‘p yil­
lik o‘ simliklar. Olma, o‘rik, yong‘oq va shaftolining shox- 
shabbasi yoyiq; qarag‘ay va terakniki g‘uj va tik; sadaqay- 
rag‘ochniki sharsimon bo‘ ladi (3-rasm).
Tabiiy holda o‘ sadigan daraxtlar sharoitga qarab bir- 
biridan keskin farq qiladi. Tog‘laming o‘rta qismidagi archa 
bo‘ydor bo‘lib o‘ ssa, eng balandliklardagisi esa yerdan 0,5- 
1 m ko‘tariladi, xolos. Bu hoi o‘ simliklami doimiy esib tu- 
radigan shamoldan va qishning qattiq sovuqlaridan saqlaydi.
Butalar - bir nechta yog‘ochlashgan poya - tanaga ega 
ko‘p yillik o‘ simliklar (4-rasm). Ildizdagi qo‘ shimcha kur- 
taklardan yangi yosh novdalar o‘ sib chiqadi. Bularga irg‘ ay, 
singirtak, na’matak, zirk, bodomcha, uchqat, anor, limon, 
qoraqat, ligustrum, nastarin kabi o‘ simliklami misol qilib 
keltirish mumkin.
Terak
Sadaqayrag‘och