Botanika indd

Kurtakdan novdaning 
rivojlanishi

---

tmim 
^ 9 ^
davridagi 
1 
" ,
26-rasm.
 Poya uchini 
chilpish
kurtak
n kurtakning 
o‘ sishi
sadga muvofiq shakl berishda va ulardan mo‘l hosil olishda 
foydalaniladi (26-rasm).
0 ‘ simliklar turiga va o‘ sish sharoitiga qarab har xil 
tezlikda o‘ sadi. Masalan, tog‘larda keng tarqalgan archa 
sekin o‘ sadi. Besh yoshli archaning bo‘yi 10—15 sm ga 
yetadi. Aksincha, tok kabi ilashib o‘ suvchi o‘ simliklar bir 
yozning o‘zida 10 m gacha o‘sadi.
0 ‘zbekistonda tez o‘ sadigan daraxtlarga tol, terak, chi- 
nor, yong‘ oq, gilos kabi o‘ simliklar kiradi. Sekin o‘ sadigan 
daraxtlarga nok, do‘lana, qatrong‘i, pista va boshqalar ki­
radi.
Poyaning eniga o‘sishi. 0 ‘ simliklar poyasi hayoti davo- 
mida bo‘yiga o‘ sgani singari, eniga ham o‘sadi, yo‘g ‘on- 
lashadi. Bahor kelib, o‘simliklarda shira harakati boshlanishi 
bilan oziq moddalar barcha organlar qatori kambiyga ham 
yetib boradi. Oziq moddalar va suv bilan ta’minlangan kam- 
biy hujayralari bo‘lina boshlaydi.
Har bir hujayra uzunasiga ikkiga bo‘linadi. Yosh hujay­
ralar о‘sib yetilgach, ularning har biri yana ikkiga bo‘linadi. 
Bo‘linishi shu tariqa davom etaveradi. Bo‘lingan hujayra- 
laming ko‘p qismi kambiydan ichki tomonga qarab o‘ sib, 
yog‘oehlik hujayralariga aylanadi. Qolgan qismi esa kam­
biydan tashqariga qarab o‘sadi va lub hujayralariga aylanadi. 
Shuning uchim yog‘ochlik lubga qaraganda yo‘g‘on bo‘ladi. 
Bahorda kambiyga suv va oziq moddalar ko‘p borganidan 
uning bo‘lingan hujayralari yirik bo‘ladi. Yoz kelib, kunlar 
isishi bilan kambiyga boradigan oziq moddalar va suv ka-
35

---

halqalar