Botanika indd

yaprog‘i va barg bandidan tashkil top­
gan (28-rasm). Ayrim o‘ simliklar barg 
bandining pastki qismida yon barg- 
chalar ham bo‘ ladi. Barglar poyaga 
yoki novdaga, odatda, barg bandi bi­
lan birikadi. Ba’zi o‘ simliklaming bargi 
bandsiz bo‘ladi. Bunday barglar bandsiz 
barg deyiladi. Bandsiz barglar poyaga 
yaprog‘ining pastki (ostki) qismi bilan 
birikadi (29-rasm). Olma, o‘rik, nok, te- 
rak, yong‘ oq, anjir, tok, bodring, qovun 
kabi mevali va poliz ekinlari, manzarali 
o‘ simliklaming bargi bandli; lola, shi- 
rach, gulsafsar, bug‘doy, makkajo‘xori, 
arpa, sholi kabi o‘ simliklaming bargi 
bandsiz bo‘ladi.
0 ‘ simliklar turiga qarab, tomirlari 
turlicha shoxlanadi. Ular o‘ simliklami 
bir-biridan farq qilishda muhim rol 
o‘ynaydi. Masalan, ikki urug‘pallali 
o‘ simliklar bilan bir urug^allali o‘sim- 
liklami bir-biridan farq qilishda, aso­
san, ulaming tomiriga e’tibor beriladi.
Ikki urug‘pallali o‘ simliklaming bargi,
odatda, patsimon va panjasimon (to‘rsimon) tomirlan-
gan. Ulami, ayniqsa, terak, chinor, olma, o‘rik, nok, tut,
bandli
29-rasm.
1
2
 
3 
4
30-rasm. Barglarning tomirlanishi:
/-parallel; 2-yoysimon; 3-patsimon; 4-panjasimon.
37

---

g ‘o‘za kabi o‘ simliklar bargida yaxshi ko‘rish mumkin 
(30-rasm). Bir urug‘pallali o‘ simliklardan bug‘ doy, arpa, 
makkajo‘xori, oqjo‘xori, g‘umay kabi o‘ simliklaming barg- 
lari parallel va yoysimon tomirlangan. Poyadan kelayotgan 
suv va unda erigan oziq moddalar tomirlar bo‘ylab barg- 
larga keladi va barglarda hosil bo‘ lgan fotosintez natijasida 
hosil bo‘lgan organik moddalar poyaga o‘tadi.
1. Barg qanday qismlardan tashkil topgan?
2. Qanday barglar bandsiz barg deyiladi? Bandsiz bargli 
o‘simliklarga misol keltiring.
3. Panjasimon tomirlangan barglami tushuntiring va ularga misol kel­
tiring.
4. Qaysi o‘simliklaming bargi parallel yoki yoysimon tomirlangan 
bo‘ladi?
5. 0 ‘ simliklaming turlarini farq qilishda barg tomirlari qanday rol 
o‘ynaydi? Misol keltiring.