Botanika indd

Ildizpoya. Ildizpoyalarda qo‘ shimcha ildiz, shakli o‘z- 
gargan barg va qo‘ shimcha kurtaklar bo‘ladi. Bu kurtaklardan 
qulay sharoitda yangi yerusti poya o‘ sib chiqadi (37-rasm).
Ildizpoyali o‘ simliklarga esa g ‘umay, qamish, ajriq, 
yalpiz, gulsafsar va shirinmiyaga o‘xshash turlar kira­
di. Ildizpoyali o‘ simliklardan g‘umay bilan tanishamiz. U
uchki kurtak
bo‘g ‘ii
quruq qobiqlar
tubi-kalta 
' 
poyasi
qo‘ shimcha
ildizlar
1
sersuv qobiqlar^
qo‘ shimcha
ildizlar
2
uchki kurtak
3
37-rasm.
 Shakli o‘zgargan yerosti 
novdalari:
1 -ildizpoya; 2-piyozbosh; 5-tugunak.
yon kurtak
44

---

38-rasm.
 Shakli o‘zgargan yerusti novdalari:
1 -  qulupnay jingalagi; 2 - bodring gajaklari; 
3
 - do‘lana tikanlari.
ko‘p yillik yo‘g‘ on ildizpoyali o‘t. G‘umay sug‘ oriladigan 
ekinlarga katta zarar keltiradigan o‘ simliklardan hisobla- 
nadi.
Ildizpoya o‘ simlikning vegetativ ko‘payishi uchun xizmat 
qiladi. Ildizpoyalarda ham ko‘p miqdorda oziq moddalar 
to‘planadi. Shuni ham aytish kerakki, ildizpoyada novdaga 
xos qo‘ shimcha ildizlar, shakli o‘zgargan barg va kurtak­
lar bo‘ ladi. Demak, tugunak va ildizpoya yerosti novdalari 
shaklining o‘zgarishidan hosil bo‘ladi.
0 ‘ simliklarda shakli o‘zgargan yerusti novdalari ham 
mavjud. Shakli o‘zgargan yerusti novdalariga jingalak, gajak 
va tikan misol bo‘ladi (38-rasm).
Bargning shakl o‘zgarishi - metamorfozi. K o‘pchilik 
yuksak o‘ simliklarda barg o‘z tashqi ko‘rinishini o‘zgartirib 
boshqa fiziologik funksiyani bajarishga moslashgan. Ba’zi 
o‘ simliklaming barglari o‘z shaklini o‘zgartirib tikanga ay- 
langan. Masalan, kaktus, zirk kabi o£simlik barglari himoya