Бошланғич таълим педагогикаси ва методикаси факулктетлари

ланишга эга бўлмаган гаплар йиғиндисини матн дейиш
мумкин эмас- Матнни ташкил этувчи гапларда тил во-
ситалари «занжирли» ва «тенг» алоқада бўлади. «Зан-
жирли» боғланишда тил воситалари 
маълум 
фикрни
юзага чиқариш учун бир-бирлари билан шундай зичла-
шадиларки, гап таркибидаги бирорта 
сўз ёки бирор
бошқа восита туширилса фикрга знён етади, у тинглов-
чига муаллиф кўэда тутгандек етиб бормайдн. «Юр-
тим сенга шеър битдим бу кун, 
Қиёсингни топмадим
асло» (А. Орипов). Бу қўшма гапдаги сўзлар «занжи-
ри»дан исталган сўз — ҳалқани олиб ташлаш фикрни
очнб бермайди.
Матнда сўзлар ёнма-ён алоқага 
киришганда, улар
ҳуқуқ жиҳатидан тенг бўлади, фикрнинг ривожланиши-
га баравар ҳисса қўшади. Шунинг учун улардан бири-
ни матндан чиқариш 
«занжирли» 
боғланишдагидек
таъсир кўрсатмайди, фикр мантиқан буэилмайди. Аммо
ўзаро тенг боғланган тил 
воситалари 
ҳам матн учун
маълум аҳамият касб этадилар. Улар матнда фикр юри-
тилган воқеа-ҳодисаларни кенг ва тўлалигича кўрсатиш
воситаси саналадилар. Тенг боғланиш тенг 
боғловчи-
лар, боғловчи вазифаеидаги воситалар ва оҳанг ёрда-
мида амалга ошади. « Т о н г д а , қ у ё ш ч и қ и ш о л-
д и д а, ш а р қ д а н м а й и н ш а б а д а э с а д и » . Бу
жумлада «тонгда» ва «қуёш чиқиш олдида» ўэаро тенг
алоқага 
киришган. 
Кейингиси 
олдингисини изоҳлаб,
унга вақт жиҳатидан аниқ маълумот 
бераётир. Улар-
нинг бирини матндан чиқариш мумкин.
Кўп гапли матиларда гап матннинг таркибий қисми
ҳисобланади. Матнда гаплар бир-бири билан мантиқан