Бошланғич таълим педагогикаси ва методикаси факулктетлари

икки бўлак орасидаги тўхталиш ҳукмнинг пайдо бўли-
шнга олиб келади. Масалан, Унинг отаси — раис. Унинг
отаси, раис, мен билан суҳбатлашди. Б у — колхоз идо-
раси, жуда кенг қурилган. Бу колхоз идораси жуда кенг
қурилган.
Урнида бнриктирувчи боғловчнларни қўйиш мумкин
бўлган тўхтам бирлаштирувчи (бириктирувчи) тўхтам.
дейилади. Бундай тўхтам санаш тўхтамидир. Масалан,
У келди, иш бошлади. Емғир тинди, ҳаво очилди.
Нотиқ (ўқитувчи) тўхтамнинг ушбу турларидан ў*
ўрннда фойдаланади. Тўғри ишлатилган тўхтам нутқ-
нинг синтаксисинн тўғри англашга, гапдаги фикрни тез-
роқ тушуниб олишга кўмаклашади. 
Ифодали сўзлаш
(ўқиш) нинг ҳамма талабларига амал қилган ўқитувчн
ўэ ўқувчиларига нутқда тўхтамлар қилишни ҳам синг-
днриб боради.
Нутқнинг 
жарангдорлиги 
тингловчи 
учун зарур.
Бунн нотиқ ҳам ҳис этиши лозим. Аммо жарангдорлик
нутқ сўзланиб турган аудиториянинг акустик 
(эшити-
лувчанлик) хусусиятига боғлиқ ҳолда ўзгариб туради.
Одатда, энига қараганда 
бўйи ннҳоятда уэун, шифти
паст залларнннг акустик ҳолати ёмонроқ бўлади. Эшик
ва деразалари очиқ хоналарда ҳам овознинг эшитили-
шн қийинлашади. Нотиқ ўзи нутқ сўзлаётган аудито-
рия (хона) нинг акустикасини, тингловчиларнинг сони-
нн ҳисобга олнб, овоздан фойдаланади.
Овоз ■
— ўқитувчининг биринчн қуроли. Шунинг учун
ундан тўғри фойдаланиши, уни асраши лозим бўлади.
Ортнқча бақириш-чақириш товуш пайчаларининг зўри-
қишига сабаб бўлади ва онозга эарар етади. Товуш пай-
чаларининг, томоқнинг шамоллаши овознинг хнралашу-