Book · September 005 citations 35 reads 4,397 author

tertium comparationis
”
17
 gibi aracı kav-
ram olarak kullandığı görülür (Bulut, 2002: 9). Bu gibi aracı kavramların 
kullanılması ise, kuramsal araştırmanın genellemelerden çıkıp, konu ala-
nıyla ilgili özel bulguların ortaya çıkmasını sağlamakla birlikte, aracı kav-
ramların varsayımsal olması, araştırmayı görgülükten uzaklaştırabilir. Bu 
nedenle  Toury’nin  “Descriptive  Studies  and  Beyond”  (1995)  adlı  yapı-
tında 
tertium comparationis
 kavramının çıkarıldığı görülür. Bu durumda 
kuramı belirleyeninin “sorun+çözüm” çiftleri olduğu anlaşılır. Bir başka 
deyişle, çeviriyi başlatanın erek dizge olduğu görüşünden yola çıkılarak, 
çevirinin kaynak dizge yazılı geleneğiyle bağları nerdeyse kesilir. Kabul 
edilebilirlik ve yeterlik, yerini erek ekin çeviri anlayışı dizgesine yakınlık 
ve uzaklık şeklinde kaynak odaklı çeviri ve erek odaklı çeviri anlayışına 
bırakır. Bu durumda eşdeğerliği belirleyenlerin erek dizge ve çeviri norm-
ları olduğu düşünülebilir.  
6.2.6. Normlar 
Norm,  bir  toplum  ya  da  toplukta  uygun  ve  doğru davranışı  gösteren 
ölçüt ve modellerdir. Dilbilimciler normların ürünle ilişkisi üzerinde du-
rurken,  Toury  normların  çeviri  eylemiyle  ilişkine  odaklanır  (Shaffnär, 
1999:  4-6).  Çeviriyi  normların  yönlendirdiği  bir  eylem  olarak  gören 
Toury’nin kuramında üç çeşit normdan söz edilir. Bunlar sırasıyla önsel 
norm, süreç öncesi ve çeviri süreci normlarıdır. 
Bunlardan 
önsel  norm
  çevirmenin  çeviriye  başlamadan  önce  çeviri 
metni erek odaklı ya da kaynak odaklı yapma konusunda verdiği karardır. 
Bununla  birlikte hiçbir çevirinin  baştan aşağı erek odaklı ya  da  kaynak 
odaklı olduğu düşünülemez.  
Süreç öncesi
 çeviri normları ise, doğrudan çeviri politikasıyla ilgilidir. 
Bu normlar, kültürel unsurlar ve zamana göre hangi kaynakların seçile-
ceği, çevirinin hangi dilden yapılacağı ilgili normlardır. Çevirinin doğru-
dan ana kaynağın dilinden mi, yoksa aracı dillerden mi yapılacağı konu-
sunda alınan kararlar da bu norm kapsamına girer. (Toury 1995: 56-58)