Болоня Декларацияси

Давлат даражасида Болоня жараёни 1999 йил 19 июнда Болоня шаҳрида (Италия) 29 та таълим вазирлари томонидан "Болоня Декларацияси"деб номланган ҳужжат ўз ҳукуматлари номидан имзоланиши билан ташкил этилган. Ушбу қонун билан иштирокчи давлатлар миллий олий таълим тизимлари учун умумий талаблар, мезонлар ва стандартлар бўйича келишиб, 2010 йилгача ягона Европа таълим ва илмий маконини яратишга келишиб олдилар.
Болония жараёнининг фон Европа минтақасида олий таълим ва Сорбонна Декларацияси (Париж, Сорбонна, 1998) Европада олий таълим тузилиши уйғунлаштириш бўйича малака тан ҳақида Лиссабон Конвенцияси (1997) Европа мамлакатлари вакиллари томонидан ишлаб чиқиш ва имзоланиши ҳисобланади.
Ўз ривожланиш жараёнида Болоня жараёни бир қатор босқичлардан ўтиб, уларнинг ҳар бири жараёнда иштирок етувчи мамлакатлар доирасини кенгайтирди ва янги мақсадларни еълон қилди. Болония жараёнининг кейинги босқичи 2001-йил 19-майда Прагада бўлиб ўтди ва унда 33 та Европа мамлакатлари вакиллари Прага коммуникасини имзоладилар. Ушбу саммитнинг енг муҳим қарорларидан бири Европа олий таълим соҳасининг бутун дунё учун жозибадорлиги ва рақобатбардошлигини ошириш еди.
Болоня жараёнининг навбатдаги босқичи 2003-йил 18-19-сентабр кунлари Берлинда бўлиб ўтди, унда тегишли комуника ҳам имзоланди, бироқ бу сафар 40 та Европа мамлакатлари вакиллари. Ушбу саммитда Европа олий таълим соҳаси ва Европа тадқиқот соҳаси "билимлар жамияти"нинг ўзаро боғлиқ икки қисми еканлиги таъкидланди. Ниҳоят, 2005 йилнинг 19 май куни Норвегия bergen шаҳрида Украина учун ўта муҳим бўлган Болония жараёнининг сўнгги босқичи бўлиб ўтди.
Болония жараёнини тартибга солиш
Болония жараёни унинг мавжудлиги давомида бир қатор ҳужжатлар чиқарди, қайси уни ҳидоят:
1. Университетларнинг буюк Низоми (Болония, 1988).
2. Европа минтақасида олий таълим билан боғлиқ малака тан олиш тўғрисидаги Конвенсия (Лиссабон, 1997).
3. Европада олий таълимни уйғунлаштириш бўйича сорбон қўшма декларация (Париж, Сорбонна, 1998): 4 мамлакат.
4. Европа Олий таълим вазирларининг қўшма Декларацияси (Болоня, 1999): 29 мамлакат.
5. Олий таълим муассасаларининг "Европа олий таълим соҳасини шакллантириш" конвенсияси (Саламанка, 2001): 300 университет.
6. Европа Олий таълим вазирлари конференсияси "Европа олий таълим ҳудуди сари" (Прага, 2001).
7. Европа Олий таълим вазирларининг "Европа олий таълим ҳудудини яратиш" конференсияси (Berlin, 2003).
8. Европа Олий таълим вазирлари конференсияси "Европа олий таълим ҳудуди-мақсадларга еришиш" (Bergen, 2005): 45 мамлакат [1, 7].
Университетларнинг Magna карта Болония жараёнининг муҳим таркибий қисми ҳисобланади. 1986да Болония университети томонидан Европанинг етакчи университетларига қилинган университетлар Ҳамдўстлигини яратиш таклифи натижасидир. 1987-йил июл ойида Болоняда бўлиб ўтган учрашувда 80 та Европа университетларидан делегатлар бир қатор университетлар раҳбарлари ва Европа Кенгаши вакиллари Кенгашини Европа университетлари учун Конституция тури-Низомни тайёрлаш учун сайладилар. 1988-йил 18-сентабрда Болоня университетининг 900 йиллигини нишонловчи тантаналар давомида 430 та университет ректорлари Низомга имзо чекдилар. Низомда Европа университетлари сиёсий ва ижтимоий тўсиқларни енгиб ўтадиган ва ягона жамиятга Европа интеграцияси тамойилларини шакллантирадиган илмий ҳамжамиятга тегишли еканлиги еълон қилинади. Бу жамият барча фуқароларга зарур ҳуқуқ ва еркинликлар, шунингдек, маданият, фан ва таълим соҳасидаги турли етарли хизматларни тақдим етиши тахмин қилинмоқда. Низом жамиятнинг асосий муассасаси сифатида университетнинг вазифаларини тасдиқлади ва университет учун мухторият ва илмий еркинлик талаб. [7]