Bolalar kasalliklari propedevtikasi

ANAMNE Z.  Kasal   bolani   o‗zidan   yoki   uni   ota  -  onasini  so‗rab 
aniqlashda,  bolani  ilgari  o‗tkazgan  nafas  yo‗li  kasalliklari  to‗g‗risida,  ob  -
havo  o‗zgarishidan  sovuq  qotish  faktori,  infeksion  kasalliklar  yoki 
tuberkulez  bilan  og‗riganlar  bilan  aloqada  bo‗lgan,  bo‗lmaganligi 
to‗g‗risida surishtiriladi. 
So‗rab  surishtirish  :  Yo‘tal  -  nafas  olish  a‘zolari  kasallanganligining  asosiy 
belgilaridan  hisoblanadi,  shuning  uchun  yo‗tal  bor  yo‗kligini  va  uning  harakterini 
aniqlash  kerak.  Yo‘tal  haqida  ma‘lumotlar  axyon-axyonda,  tez-tez,  kuchsiz  yoki 
kuchli, og‗riqli yoki og‗riqsiz, quruq yoki xo‗l (balg‗am ajralishi bilan kechadigan) 
kunduzgi  yoki  tunda  yo‗tal  xurujlari  bo‗ladimi  yoki  yo‗qmi?,  uning  harakteri 
ko‗pol yoki vovillovchi yo‗tal. Shuni esda tutish kerakki ko‗pol, vovillovchi yo‗tal 
ko‗pincha  bolalarda  o‗tkir  laringitda,  chin  yoki  yolg‗on  kruplarda  xalqum  shilliq 
pardasi  va  ovoz  boylamlarining  o‗tkir  shishishi  tufayli  paydo  bo‗lib,  ko‗pincha 
bolalarni  (o‗tkir  laringitda)  afoniya  va  ovoz  xirillashi  bilan  birgalikda  kechadi. 
Qo‗pol  it  vovullaganiga  o‗xshagan,  "xuddi  bochkaga"  yo‗talgandek  yo‗tal 
laringitda va haqiqiy krupda bo‗ladi. Qiynaydigan quruq yo‗tal - faringitda, traxeitda 

---

 
153 
va bronxitning boshlanishida uchraydi. Bronxit tuzalayotganida yo‗tal xo‗l bo‗ladi 
va balg‗am chiqishi kuzatiladi. Kalta og‗riqli yo‗tal - plevritda uchraydi. Ko‘k 
yo‘tal:  -  kechalari  kuchayadi  va  birin-ketin  keluvchi  yo‗tal  xurujlari  bilan 
belgilanadi.  Bu xurujlar bir-birlari bilan  chiyillab olingan  chuqur nafas  (reprizlar) 
bilan  farqlanib  turadi.  Odatda  yo‗tal  xurujlari  paytida  bola  yuzi  qizarib, 
shishinkirab  turadi  va  xuruj  ko‗p  mikdorda  cho‗ziluvchan  balg‗am  ajralishi  yoki 
qayd  qilish  bilan  tugaydi.  O‗sma  tipidagi  bronxoadenitlariga»  ―bitonal  yo‗tal‖ 
taallukli  bo‗lib,  ko‗pol  (yo‗g‗on)  yo‗talga  qo‗shimcha  baland  «muziqali»  yo‗tal 
(ob‘ektiv) eshitiladi. Bitonal  yo‗tal,  bunday  yo‗tal  -  bronxial  limfa  bezlarining 
kattalashganida uchraydi (chunki bezlar kattalashib traxeyaning 2 ga bo‗lingan 
sohasini qitiqlaydi). Bunday yo‗tal tuberkulyoz bronxoadenitida, limfa sarkomada, 
leykozda  ham  kuzatiladi.Yo‗talganda  ko‗p  balg‗am  ajralishi,  kichik  yoshdagi 
bolalarda o‗pka abssessi yoki  kistani  yorilib  bo‗shashida  bo‗lsa,  katta  yoshdagi 
bolalarda bronxoektaziya bilan kechuvchi surunkali pnevmoniyada kuzatiladi.