Bolaga yaxshi munosabatli shifoxona

Ota–onalar bilan suhbat. 5 yoshgacha bo‘lgan bolalardan siz barcha ma’lumotlarni uchinchi shaxsdan, ota–onasidan biri yoki boquvchisidan olasiz. Pediatrlar odatda ham ota–onadan, ham bolaning o‘zidan so‘rab–surishtiradilar. Bu esa ota–ona va bolani kuzatishga sharoit yaratadi. Bunda siz ularni o‘zaro munosabatini tushunib olasiz, shuningdek ota–onalar o‘rtasidagi munosabatni, bolani chalg‘itishni, qo‘rkmasligini uqdirasiz va sekin so‘rab surishtirgandan keyin ko‘ruvga o‘tasiz. Bolaning oldida ota–onasidan so‘rab–surishtirish o‘z kamchiliklariga ega. Agar siz faqat ota–onasidan so‘ragan bo‘lsangiz, anamnez to‘liq bo‘lmasligi mumkin, kam hollarda aniq bo‘ladi. Bola qatnashganda ota–onalar bilan chuqurroq mavzuda suhbat o‘tkazishning iloji bo‘lmaydi, shuning uchun siz ota–ona bilan keyinroq yana suhbat o‘tkazishingizga to‘g‘ri keladi (bola xonadan chiqqandan so‘ng, qabulning oxirida). Ota–onalar bilan suhbat o‘tkazish usuli, katta yoshdagi bemorlar bilan so‘rab–surishtirishga ko‘p jihatdan o‘xshaydi, lekin ba’zi bir xususiyatlari ham bo‘ladi. Ota–onasi bolada bo‘ladigan belgilarni tasvirlaganda o‘z xissiyotlarini qo‘shib gapirishadi va bu ob’ektiv hisoblanmaydi. Masalan, ota–onalar fikricha, surunkali yo‘tal bolada tez–tez shamollash oqibatida deb biladi, bronxial astmaning yuzaga kelishi emas deb o‘ylaydilar, ular bolaning maktabda yomon shug‘ullanishidan qayg‘uradilar, buning sababi bolani qobiliyati yo‘qligi emas, balki o‘qituvchisi ko‘proq zo‘riqtirgan deb tushuntiradilar. Ota–onalar bolalariga o‘zgacha qaraydilar, ijtimoiy noadekvat hatti–harakatini tan olmaydilar. Ota–onalarga bolalar hammasini to‘g‘ri bajarayotgandek tuyuladi. Siz onadan bolasining sog‘ligi to‘g‘risida so‘rasangiz, ba’zi hollarda onaga baho berasiz, shuning uchun uning javoblarini diqqat bilan kuzatish kerak. O‘z bolasi muammolarini hal qilishga harakat qilgan ota - ona, shifokor yordamiga, uni qo‘llab – quvvatlashiga muhtoj bo‘ladi. “Nima uchun uni oldinroq olib kelmadingiz?” yoki “Sizga buni bajarish kerak emas edi” degan sharhlar shifokor bilan kasal bolaning ota – onasi o‘rtasidagi o‘zaro munosabatga yordam bermaydi. Bola haqida so‘ralganda, uning ismini aytib chaqirish kerak, “u”, “bola” so‘zlarini ishlatmaslik lozim. Agar oilaviy ahvolini onadan darrov aniqlab bo‘lmasa, uni qiynamaslik kerak, otasi haqida so‘raganda, savollar berish kerak “Nargizani otasi sog‘–salomatmi?”, “Sizning turmush o‘rtogingiz sog‘–salomatmi?” deb so‘ramaslik kerak. Ota – onalarga, masalan, “Xurmatli N” deb murojaat qilish kerak, ismini aytib, “onasi” yoki “otasi” deb aytmaslik kerak. Agar Siz bemorning ota-onasi bilan ko‘pdan beri tanish bo‘lsangiz, u holda ularni ismi bilan murojaat qilishingiz mumkin. Bundan tashqari, ota – onalarning sizga ismingizni aytib murojaat qilishlariga ham tayyor bo‘lishingiz kerak.

Kasallarni so‘rab – surishtirganda to‘g‘ridan to‘g‘ri savol berishdan ko‘ra, yordamchi savollar berish samarasi yuqoridir. Ammo, sizning suhbatingiz psixologik muammoga tegishli bo‘lsa, to‘g‘ri ochiq savollar o‘rinli hisoblanadi, chunki ota – onalar bu mavzuda o‘zlari gapirmaydilar. Suhbat so‘ngida asosiy shikoyatlarning murojaat qilishning haqiqiy sababi bilan bog‘liqligini bilish shart. Bemorning shikoyatlari davolash uchun “kirish bileti” bo‘lib xizmat qiladi, ota – onalar murojaat qilishning asosiy sababini yashiradilar, ular buni zaruriy deb bilmaydilar. Ota – onalar o‘z holatlarini to‘laqonli yoritib berishlari uchun do‘stona vaziyat xosil qilishga harakat qiling. Suhbatni engillashtirish uchun mavzuga to‘g‘ri keladigan savollar bering: “Nargizada boshqa o‘zgarishlar ham bormi, siz ular haqida menga xabar bermoqchimisiz?”, “Siz bu erdan chiqqaningizdan so‘ng qanday yordam olishni istardingiz?”, “Nargiza haqida men sizga yana nimalarni tushintirishimni hohlaysiz?”, “Balki siz men bilan boshqa bolalar yoki turmush o‘rtog‘ingiz haqida gaplashmoqchidirsiz?“.
Bola bilan suhbat. 5 yosh va undan katta bolalar kasallik tarixini to‘ldirilganda ular bir necha qo‘shimcha ma’lumotlar berishlari mumkin. Bolalar ota – onalariga nisbatan, simptomlar va o‘zlariining ularga munosabati haqida aniqroq gapirishlari mumkin. Ba’zida ota – onalarning ishtirokisiz, olgan ma’lumotingizni bola bilan aniqlashtirishingiz mumkin. Odatda so‘rab – surishtirishni bola uchun qiziqarli, qo‘rqinchli bo‘lmagan mavzudan (masalan, maktabda darslar qanday o‘tdi, qanaqa chiroyli kiyim kiyib olgan) boshlash kerak. Suhbatni yumshoq, mayin, bolaga qiziqish uyg‘otib o‘tkazish kerak. SHundan so‘ng, oddiy chalg‘ituvchi savollar berib, bolani aynan nima bezovta qiladi, shuni bilishga harakat qilish kerak:
Sening onang menga gapirib berdi, qorning juda og‘riyotgan ekan. Bu haqida menga o‘zing gapirib ber, og‘riqni tushuntirib ber.
Sen maktabda tez–tez darslarni qoldirasanmi? Nima og‘riqni engillashtirishi mumkin? Seningcha, bu og‘riqni nima qo‘zg‘atadi?
Bolaga savolni undagi subektiv simptomlarni baholash uchun ham berish mumkin: “Menga ko‘rsatginchi, aynan qaering og‘riydi? Bu og‘riq kuchsizmi yoki nina sanchgandaymi? Og‘riq bir joyda turadimi yoki boshqa joylarga ham o‘tadimi? Og‘riq vaqtida senda qayd qilish kuzatiladimi?”
O‘smirlar bilan suhbat. Kattalar o‘smirlar bilan suhbatlashganda, ko‘p hollarda qiyinchilik sezadilar, chunki ularning javobi to‘laqonli emas, ko‘p so‘zli emas, lekin bu holat har doim ham shunday kuzatilmaydi. O‘smir bola, boshqa ko‘pgina odamlarga o‘xshab, hammani yaxshi ko‘radi, kim unga haqiqiy qiziqish uyg‘otsa, unga kattalarga o‘xshab murojaat qilganday qarasa, uni do‘stona tarzda yaxshi ko‘radi.
O‘smirlar ochiqcha gapirishga moyil, qachonki, so‘rab surishtirish ularni muammosiga emas, ularga tegishli bo‘lsa. SHuning uchun so‘rab – surishtirishni uning o‘rtoqlari, maktabga qiziqishi, oilasi haqida boshlash kerak. O‘smirlar shifokorlarga o‘z tashabbusi, yoki ota – onalarining maslahati bilan murojaat qiladilar. Ular o‘zlari yoki ota – onalaridan biri bilan kelishi mumkin. Bu vaqtda ota – onalarga yoki o‘smirga tushuntirish kerak, o‘smirlarga tibbiy yordam ko‘rsatish aniq maxfiylikni talab etadi. Avval ota – onalardan so‘rab – surishtiring, so‘ngra o‘smir bilan alohida suhbat o‘tkazing.
Konfidensiallik (maxfiylik) “sir saqlash” emas, balki o‘zaro bir – birini hurmat qilishga asoslangan. Kattalar bilan suhbatlashgandagi ba’zi usullar, o‘smir bola bilan muloqotda bo‘lganda mos kelmaydi. O‘smirlarni so‘rab surishtirganda, fikrlash doirasi shakllanmaganligini hisobga olib, refleksiyani (fikr yuritish) ishlatish kerak emas, chunki u aniq fikrlash ko‘nikmalarini talab qiladi. Suhbat vaqtida jim turib bemorni tinglash taktikasini qo‘llash to‘g‘ri emas, chunki o‘smirlarda o‘ziga nisbatan etarli ishonch hali bo‘lmaydi.
Tibbiy xodimning hatti xarakat taktikasi. Bolani parvarish qilish tibbiy xodimdan kasbiy tayyorgarlikdan tashqari, xotirjamlik va bolani qadirlashni ham talab etadi. Bolani jismoniy va psixik tasavvuri haqida ma’lumotga ega bo‘lish, va uning shaxsiy xarakteriga e’tibor berish muhimdir.